"Kịch bản phát triển điện hạt nhân đưa ra để xem xét, bởi Quốc hội không quy định dừng hẳn điện hạt nhân, nếu không xem xét phát triển sẽ có thể thiếu định hướng cho nguồn điện này. Đó là kịch bản được tính toán đến chứ không phải là kịch bản ưu tiên lựa chọn nên chưa thể cụ thể việc triển khai dự án" - vị này cho hay.
Tiểu dự án kéo điện từ trạm biến áp Tháp Chàm về địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2 đang được đầu tư dang dở
Làm điện hạt nhân là cần thiết
Ông Trần Viết Ngãi - chủ tịch Hiệp hội Năng lượng VN - cho rằng việc đề xuất tái khởi động dự án điện hạt nhân sau năm 2035 là phương án quan trọng và cần thiết trong Quy hoạch điện VIII. Bởi dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đã từng có thời gian dài tới 7 năm để triển khai, đã đền bù giải phóng mặt bằng, thống nhất về kỹ thuật, đàm phán vốn với Nga và Nhật Bản cũng như đưa cán bộ đi đào tạo, vận hành.
Trong khi đó, đây là nguồn cung cấp điện năng ổn định, có tính cạnh tranh kinh tế, ít phát thải carbon, thân thiện môi trường. Công nghệ điện hạt nhân cũng ngày càng hoàn thiện, độ an toàn được nâng cao và nhiều nước công nghiệp vẫn duy trì. Do đó, với điều kiện nguồn năng lượng sơ cấp không còn đáp ứng đủ nhu cầu, việc phát triển điện hạt nhân là lựa chọn tất yếu.
"Điện hạt nhân có thể góp phần đảm bảo an ninh năng lượng giai đoạn sau 2035 cũng như đáp ứng yêu cầu phát thải khí nhà kính. Do đó, trước hết cần khởi động lại và giữ nguyên hiện trạng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2, tiếp tục việc đào tạo cán bộ, kỹ sư vận hành cũng như thực hiện các khâu liên quan đến thủ tục khởi động và phê duyệt lại dự án" - ông Ngãi đề xuất.
Trực tiếp tham gia quá trình xây dựng quy hoạch điện và Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, TS Nguyễn Mạnh Hiến - nguyên viện trưởng Viện Năng lượng - cũng bày tỏ quan điểm ủng hộ khởi động lại dự án điện hạt nhân từ sau năm 2035 với lý do điện hạt nhân không chỉ có công nghệ tốt, xử lý được các sự cố lớn và đảm bảo an toàn, mà còn giúp vận hành hệ thống ổn định.
Cũng theo ông Hiến, khi làm việc với phía VN, các chuyên gia Nga, Nhật Bản và Hàn Quốc... đều đánh giá vị trí xây dựng nhà máy điện hạt nhân tại Ninh Thuận đáp ứng được nhiều yêu cầu về kỹ thuật, an toàn.
Đặc biệt, trong khi nguồn điện mặt trời chỉ huy động được vào ban ngày, điện hạt nhân có thể huy động tối đa cả ngày và đêm. Một nhà máy điện hạt nhân có công suất 1.000 MW, có thể tương đương huy động 7.000 MW công suất của các nhà máy điện tái tạo.
"Dù ưu tiên phát triển nguồn năng lượng tái tạo, điện khí nhưng những thách thức cho việc đảm bảo vận hành hệ thống an toàn, ổn định đặt ra yêu cầu cần phải có định hướng rõ ràng hơn cho phát triển điện hạt nhân. Do vậy, đề nghị giữ lại diện tích đất đã quy hoạch trước đây để chuẩn bị cho việc khởi động dự án sau này" - ông Hiến nói.
Phải bắt tay chuẩn bị ngay
Ông Nguyễn Quân - nguyên bộ trưởng Bộ KH-CN - lưu ý rằng phát triển điện hạt nhân không đơn thuần như các nguồn điện khác. Do đó, nếu phương án đến năm 2035 triển khai dự án, ngay lúc này cần phải chuẩn bị những công việc để đảm bảo làm chủ công nghệ, trực tiếp người Việt Nam vận hành mới đảm bảo an toàn hạt nhân.
"Nếu như năm 2035 triển khai dự án ban đầu dự kiến với 1.000 MW mà lúc này không khởi động các dự án liên quan sẽ rất khó triển khai. 15 năm cho phát triển điện hạt nhân là quãng thời gian rất ngắn, bởi chúng ta sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào nước ngoài. Vì vậy, các công việc cần làm đó là hạ tầng, đào tạo nguồn nhân lực và chuẩn bị hành lang pháp lý làm cơ sở để thực hiện" - ông Quân nói.
Ông Quân cho rằng khi quy hoạch được phê duyệt có tính tới phương án làm điện hạt nhân, cần bắt tay ngay vào việc làm hạ tầng, khảo sát địa chất. Trước đây với dự án Ninh Thuận, các chuyên gia Nga và Nhật Bản đã khảo sát rất kỹ lưỡng, thăm dò địa chất, đánh giá tác động môi trường nên ưu tiên địa điểm này bởi nếu tìm địa điểm mới rất khó, chưa kể việc khảo sát, làm DTM sẽ tốn thời gian và cần chi phí cao.
Trong khi đó, theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng, việc xây dựng và đặc biệt là vận hành nhà máy cần phải có người am hiểu công nghệ. Trong khi chương trình đào tạo chuyên gia phải hàng chục năm, những chuyên gia hiện nay trong ngành điện hạt nhân đều hạn chế. Do đó, cần phải có chiến lược đào tạo ngay, hợp tác với các nước để đến năm 2035 khi bắt đầu triển khai, có đủ nhân lực vận hành nhà máy.
"Ngoài ra, cần phải hoàn thiện hệ thống chính sách, luật pháp, hành lang pháp lý, hợp tác tổ chức quốc tế, tổ chức năng lượng nguyên tử, cơ quan năng lượng nguyên tử các nước, để xây dựng các chương trình. Sửa đổi bổ sung Luật năng lượng nguyên tử phù hợp với thực tế, cũng như có văn bản cơ chế chính sách đãi ngộ thu hút người giỏi vào lĩnh vực này" - một chuyên gia năng lượng nói.
Thúy Nga (T.H)
Theo Tuổi trẻ (https://tuoitre.vn/khoi-dong-lai-dien-hat-nhan-20200717080110914.htm)