"Kích hoạt" nguồn lực tư nhân tham gia vào các dự án đường sắt

Trong số 19 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, chưa từng có tiền lệ được đánh giá là “khoán 10” trong lĩnh vực đầu tư hạ tầng đường sắt, tại Tờ trình số 39/TTr-BXD, Bộ Xây dựng đã dành hẳn 1 điều với 7 khoản mục để quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước.

Nổi bật trong nhóm chính sách này, Bộ Xây dựng kiến nghị Chính phủ trình Quốc hội khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư dự án đường sắt quốc gia, đườn sắt đô thị, đường sắt đô thị theo mô hình Phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) bằng nguồn vốn ngoài nhà nước theo quy định của pháp luật về đầu tư, đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP).

Các dự án đầu tư đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị, đường sắt đô thị theo phương thức PPP sẽ được Nhà nước đảm bảo toàn bộ kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư từ ngân sách nhà nước đối với đất dành cho đường sắt.

“Trường hợp dự án thực hiện theo phương thức PPP, phần kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư không tính vào tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án”, Bộ Xây dựng đề xuất trong Tờ trình.

Tại Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp đối với Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư phát triển hệ thống đường sắt, Bộ Xây dựng cho biết, đây là nội dung quan trọng nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó có chính sách về mở rộng sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia, chính sách ưu đãi khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân tham gia cùng Nhà nước vào các dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị…

Đây cũng là tâm nguyện của các doanh nghiệp tư nhân lớn nhằm chung tay cùng đất nước phát triển các tuyến đường sắt - lĩnh vực đầu tư hạ tầng chủ lực của đất nước trong thời gian tới.

Theo bà Đào Thụy Vân, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed (VinSpeed), bằng việc đề xuất đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam theo phương thức PPP, nhà đầu tư này muốn xây dựng ngành công nghiệp đường sắt cao tốc, sớm đưa vào khai thác tuyến đường huyết mạch, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao đời sống của nhân dân.

“Đây là thời điểm lịch sử đối với khối doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, bởi chúng tôi cảm nhận được sâu sắc quyết tâm, sự ủng hộ, kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Vì thế, dù biết còn nhiều khó khăn, thách thức, chúng tôi đã mạnh dạn, chủ động đăng ký đầu tư và cam kết sẽ nỗ lực hết sức, quyết liệt, sáng tạo và hành động để phát triển Dự án Đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam”, bà Vân khẳng định.

Để khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung, tại Tờ trình số 39/TTr-BXD, Bộ Xây dựng đề xuất đưa vào Nghị quyết cơ chế cho phép người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia dự án được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm theo quy định của Đảng và quy định của pháp luật.

Các trường hợp được áp dụng cơ chế này gồm: hành vi được cơ quan có thẩm quyền xác định là dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; phải chấp hành quyết định của cấp trên và đã báo cáo người ra quyết định trước khi chấp hành; thực hiện đề xuất về đổi mới, sáng tạo, giải pháp để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án được cơ quan có thẩm quyền cho phép và phù hợp với chủ trương của cấp có thẩm quyền, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung.

“Việc quy định miễn, giảm trách nhiệm cho người đứng đầu cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức tham gia xây dựng, ban hành các cơ chế, chính sách và khi tham gia dự án trong một số trường hợp cụ thể giúp khuyến khích, bảo vệ, tạo động lực cho cán bộ, công chức yên tâm dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung của người dân, đất nước; hạn chế tình trạng sợ sai, làm trì trệ tiến độ, từ đó góp phần thực hiện mục tiêu hoàn thành các dự án”, Bộ Xây dựng lý giải trong Tờ trình.