NHNN: Sẽ xóa độc quyền sản xuất vàng miếng, siết chặt giám sát

Thời gian qua, cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng ở Việt Nam từng bước được hoàn thiện, trong đó NHNN đã chủ động triển khai nhiều giải pháp điều hành nhằm ổn định giá vàng, góp phần giữ vững kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, trước những diễn biến phức tạp của thị trường vàng yêu cầu đặt ra là cần tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý.

Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và các cấp có thẩm quyền, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chủ trì phối hợp với các bộ, ngành để đánh giá toàn diện quá trình thực hiện Nghị định số 24/2012/NĐ-CP, qua đó đưa ra định hướng quản lý thị trường vàng phù hợp với tình hình mới. Kết quả rà soát là cơ sở để NHNN hoàn thiện dự thảo Nghị định sửa đổi, bám sát chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và Nhà nước.

Trao đổi với báo chí, ông Đào Xuân Tuấn – Cục trưởng Cục Quản lý Ngoại hối NHNN chia sẻ: Một trong những điểm nhấn đáng chú ý của dự thảo lần này là định hướng xóa bỏ độc quyền Nhà nước trong sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu. Theo đó, NHNN sẽ cấp giấy phép cho các doanh nghiệp, ngân hàng thương mại đủ điều kiện tham gia các hoạt động trên.

Tuy nhiên, dù mở rộng đối tượng được sản xuất vàng miếng, dự thảo vẫn giữ nguyên nguyên tắc kiểm soát chặt chẽ. NHNN sẽ căn cứ vào diễn biến kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ và tình hình thị trường vàng trong từng thời kỳ để cấp hạn mức nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp được phép tham gia thị trường.

Cơ chế giám sát Nhà nước được củng cố thông qua các quy định cụ thể. Doanh nghiệp sẽ phải công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng và hàm lượng vàng trong sản phẩm. Chịu trách nhiệm pháp lý nếu sai lệch so với tiêu chuẩn đã công bố. Thêm vào đó, các doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống thông tin nội bộ đảm bảo lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu giao dịch vàng miếng và kết nối cung cấp thông tin này cho cơ quan có thẩm quyền theo quy định pháp luật.

Một điểm mới quan trọng khác là dự thảo quy định mọi giao dịch vàng miếng trên thị trường phải sử dụng hóa đơn điện tử, thanh toán qua tài khoản ngân hàng. Điều này nhằm đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động mua bán vàng, tránh giao dịch tiền mặt khó kiểm soát.

Với cơ chế này, trên thị trường sẽ xuất hiện thêm các thương hiệu vàng miếng được sản xuất bởi các doanh nghiệp, ngân hàng đủ điều kiện và được cấp phép bởi NHNN. Điều đó không chỉ giúp người dân có thêm lựa chọn, mà còn thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh, hạn chế tình trạng chênh lệch giá vàng giữa các thương hiệu như hiện nay.

Tăng cung vàng nguyên liệu cho chế tác, phát triển thị trường trang sức

Song song với việc sửa đổi quy định về vàng miếng, NHNN cũng đặt mục tiêu phát triển thị trường vàng trang sức mỹ nghệ trong nước, từng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao trong khu vực.

Theo Nghị định 24 hiện hành, các doanh nghiệp muốn kinh doanh mua bán vàng trang sức mỹ nghệ chỉ cần đáp ứng đủ điều kiện, không phải xin phép NHNN. Tuy nhiên, để sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ, doanh nghiệp vẫn phải có giấy chứng nhận đủ điều kiện của NHNN nếu muốn nhập khẩu vàng nguyên liệu. Trong thực tế, phần lớn giấy phép nhập khẩu chỉ được cấp cho các doanh nghiệp có nguồn thu ngoại tệ để chế tác vàng trang sức xuất khẩu. Các doanh nghiệp còn lại phải tự cân đối nguyên liệu từ thị trường trong nước.

Tuy nhiên, qua quá trình tổng kết, nhiều doanh nghiệp trong ngành đã kiến nghị NHNN cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu phục vụ sản xuất, không chỉ giới hạn trong nhóm xuất khẩu. Hiện có hơn 6.000 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh vàng trang sức mỹ nghệ, nhưng đa phần có quy mô vốn nhỏ, khó đáp ứng điều kiện nhập khẩu trực tiếp.

"Do đó, dự thảo sửa đổi lần này quy định NHNN sẽ cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng đủ điều kiện sản xuất vàng miếng. Các đơn vị này sẽ cung ứng nguyên liệu cho các doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức. Cơ chế này vừa giúp tăng cung vàng nguyên liệu, vừa duy trì sự kiểm soát chặt chẽ của Nhà nước đối với thị trường vàng trang sức mỹ nghệ", ông Đào Xuân Tuấn nói.

Dự thảo cũng yêu cầu các doanh nghiệp, tổ chức tín dụng được cấp phép nhập khẩu vàng nguyên liệu phải công khai các quy định nội bộ liên quan đến việc nhập khẩu, bán vàng nguyên liệu; đồng thời xây dựng hệ thống thông tin lưu trữ đầy đủ dữ liệu giao dịch và kết nối với cơ quan quản lý để đảm bảo tính minh bạch.

Ngoài ra, NHNN cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước, bộ ngành và địa phương trong quản lý thị trường vàng. Cơ chế phối hợp liên ngành sẽ được thiết lập nhằm xây dựng và chia sẻ dữ liệu về thị trường vàng, góp phần tăng cường hiệu quả điều hành.

Theo đại diện NHNN, thời gian tới, thực hiện Kết luận số 211-TB/VPTW của Tổng Bí thư, NHNN sẽ tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ linh hoạt, chủ động để ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì niềm tin vào đồng tiền Việt Nam. Việc kiểm soát thị trường vàng, giảm tác động tiêu cực đến tỷ giá và lạm phát, cũng là một phần trong chiến lược điều hành vĩ mô.

Đáng chú ý, NHNN đang nghiên cứu mô hình thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia hoặc đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa. Đồng thời, các bộ ngành liên quan sẽ tiếp tục nghiên cứu giải pháp huy động nguồn lực vàng trong dân vào nền kinh tế thông qua các kênh đầu tư thay thế, đồng thời xây dựng chính sách thuế phù hợp với giao dịch vàng nhằm nâng cao minh bạch và phục vụ mục tiêu điều hành hiệu quả.