Động lực mới để khơi thông nguồn lực đầu tư

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) tại Luật số 57/2024/QH15 sẽ tháo gỡ vướng mắc cho các dự án PPP, đẩy mạnh thu hút vốn đầu tư.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu (Luật số 57/2024/QH15) đã được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ 8 vừa qua.

Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý, giải quyết các điểm nghẽn về cơ chế đầu tư, và thúc đẩy phát triển hạ tầng. Những thay đổi này không chỉ giải quyết các rào cản hiện hữu mà còn mở ra cơ hội lớn cho các dự án PPP trong tương lai.

Xóa bỏ hạn chế về lĩnh vực và mức vốn tối thiểu

Trước đây, Luật PPP chỉ cho phép thực hiện dự án trong năm lĩnh vực trọng điểm: giao thông vận tải, lưới điện, cấp nước, y tế và giáo dục, với mức vốn tối thiểu từ 100 đến 200 tỷ đồng. Điều này đã làm hạn chế khả năng triển khai các dự án nhỏ lẻ, đặc biệt ở các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, nơi vốn đầu tư tư nhân cần được khuyến khích để giải quyết các vấn đề cấp bách.

Luật số 57/2024/QH15 đã loại bỏ các giới hạn này, cho phép áp dụng phương thức PPP trên tất cả các lĩnh vực phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Việc mở rộng phạm vi đầu tư và xóa bỏ yêu cầu về mức vốn tối thiểu sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương triển khai những dự án hạ tầng cấp thiết nhưng có quy mô nhỏ, từ đó thu hút nhiều nhà đầu tư hơn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Đây là một bước đột phá, không chỉ tăng tính linh hoạt mà còn thúc đẩy sáng tạo trong việc đề xuất các dự án mới, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của từng vùng miền.

Tăng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án

Một điểm mới đáng chú ý trong Luật số 57/2024/QH15 là việc nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào các dự án PPP lên tối đa 70% tổng mức đầu tư đối với các dự án có chi phí giải phóng mặt bằng lớn hoặc triển khai tại vùng kinh tế khó khăn. Quy định trước đây chỉ cho phép vốn Nhà nước chiếm không quá 50%, dẫn đến việc nhiều dự án bị đình trệ vì không đủ hấp dẫn các nhà đầu tư tư nhân.

Quy định mới không chỉ giảm bớt gánh nặng tài chính cho các nhà đầu tư mà còn tạo sự an tâm khi tham gia các dự án có yếu tố rủi ro cao. Tỷ lệ vốn Nhà nước cao hơn giúp đảm bảo rằng các dự án hạ tầng quan trọng sẽ được triển khai nhanh chóng và đúng tiến độ, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ công và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Cải cách mạnh mẽ thủ tục đầu tư

Đơn giản hóa thủ tục đầu tư là một trong những ưu tiên hàng đầu trong việc sửa đổi Luật PPP. Quy trình thẩm định và phê duyệt dự án đã được tinh gọn, đồng thời phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương. Điều này không chỉ giảm thời gian phê duyệt mà còn tăng cường tính linh hoạt, giúp các dự án được triển khai kịp thời, đáp ứng nhu cầu cấp thiết của người dân và doanh nghiệp.

Đặc biệt, luật mới yêu cầu công khai và minh bạch toàn bộ quá trình thẩm định và phê duyệt dự án, nhằm hạn chế tình trạng tham nhũng, lãng phí. Nhà đầu tư cũng được đảm bảo quyền lợi khi các quy trình thủ tục trở nên rõ ràng và minh bạch hơn.

Sự cải cách này được kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường đầu tư thuận lợi, hấp dẫn hơn, không chỉ đối với nhà đầu tư trong nước mà còn với các đối tác nước ngoài.

Áp dụng lại hợp đồng BT với cơ chế đổi mới

Luật số 57/2024/QH15 đánh dấu sự trở lại của hợp đồng BT (Xây dựng - Chuyển giao) sau thời gian dài bị tạm dừng. Đây là một hình thức hợp đồng quan trọng, cho phép nhà đầu tư tự đề xuất các dự án hạ tầng mà không cần sử dụng vốn ngân sách Nhà nước.

Tuy nhiên, để tránh những bất cập trong quá khứ như thiếu minh bạch hay chi phí phát sinh không kiểm soát, luật sửa đổi lần này đã đưa ra các quy định quản lý chặt chẽ hơn. Quá trình đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư sẽ được thực hiện nghiêm ngặt, với các tiêu chí rõ ràng và công khai nhằm đảm bảo tính công bằng và hiệu quả.

Ngoài ra, cơ chế thanh toán cho nhà đầu tư được quy định chi tiết ngay từ giai đoạn lập dự án, giúp giảm thiểu tình trạng nợ đọng kéo dài. Cơ chế giám sát cũng được tăng cường để kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng.

Việc áp dụng lại hợp đồng BT không chỉ giúp giảm áp lực tài chính cho Nhà nước mà còn khơi thông nguồn vốn tư nhân, đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình hạ tầng thiết yếu.

Giải quyết vướng mắc các dự án chuyển tiếp

Hiện nay, nhiều dự án BOT và BT đang gặp khó khăn trong việc triển khai do vướng mắc về cơ chế pháp lý. Luật số 57/2024/QH15 cho phép áp dụng các quy định mới đối với các hợp đồng đã ký kết trước khi luật có hiệu lực. Điều này tạo điều kiện để các dự án tiếp tục được triển khai, đồng thời cung cấp cơ sở pháp lý để giải quyết các vấn đề phát sinh.

Chính phủ cũng cho phép thí điểm áp dụng PPP trong các lĩnh vực chưa được quy định tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Đây là cơ hội để các địa phương tận dụng tối đa tiềm năng của hợp đồng BT, thu hút nguồn vốn tư nhân và thúc đẩy sự phát triển hạ tầng một cách linh hoạt.

Có thể nói, việc sửa đổi Luật PPP không chỉ giải quyết các vướng mắc pháp lý hiện tại mà còn mở ra một hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch và hiệu quả cho các dự án hạ tầng công cộng trong tương lai.

Những cải cách như mở rộng lĩnh vực đầu tư, nâng tỷ lệ vốn Nhà nước và áp dụng lại hợp đồng BT thể hiện nỗ lực của Chính phủ trong việc khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Nếu được thực thi hiệu quả, các thay đổi này sẽ không chỉ cải thiện chất lượng hạ tầng mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thu hút đầu tư trong và ngoài nước, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ cho tăng trưởng bền vững.