Không cầu toàn, không nóng vội khi triển khai dự án điện hạt nhân

Giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận ở hội trường về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định các cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, ngày 17/2, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh sự cần thiết ban hành Nghị quyết này.

Theo Bộ trưởng, nhu cầu điện của nước ta trong những năm tới là rất lớn để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng 8 đến 10% trở lên đến năm 2030. Theo dự thảo Quy hoạch Điện VIII, điều chỉnh tổng công suất toàn hệ thống đến năm 2030 dự kiến là khoảng 230.000 MW, tức là gấp 3 lần công suất hiện nay.

Đồng thời Việt Nam cũng đã cam kết với quốc tế là đạt trung hòa carbon vào năm 2050, do đó cần phát triển mạnh mẽ các loại hình nguồn điện. Trong khi đó, điện hạt nhân là nguồn điện sạch, điện nền, công suất khả dụng cao, có khả năng cung cấp điện năng ổn định và giá thành hợp lý trong dài hạn, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng 2 con số về kinh tế trong kỷ nguyên mới.

Vì vậy, Trung ương, Quốc hội và Chính phủ đã chỉ đạo tái khởi động chương trình điện hạt nhân và dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Đây là dự án có công nghệ phức tạp, chỉ một số ít quốc gia sở hữu và nhu cầu vốn đầu tư là rất lớn. Thông thường trên thế giới, để hoàn thành một dự án điện hạt nhân quy mô tương tự thì thời gian từ khi phê duyệt dự án đầu tư đến vận hành trong khoảng 10 năm. Trong đó, dự án tiến độ nhanh nhất cũng từ 7 đến 8 năm và đều phải có cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện những dự án này.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, do tính chất phức tạp của dự án điện hạt nhân và lần đầu tiên được xây dựng ở nước ta, để bảo đảm mục tiêu hoàn thành dự án trong năm 2030-2031, rất cần có những cơ chế, chính sách đặc thù đủ mạnh như trong dự thảo Nghị quyết để đẩy nhanh tiến độ và rút ngắn thời gian thực hiện.

Trong dự thảo Nghị quyết, Chính phủ chỉ đề xuất cơ chế, chính sách đặc thù thuộc thẩm quyền của Quốc hội được áp dụng cho 5 nhóm công việc, bao gồm: Lựa chọn nhà đầu tư và nhà thầu, chuẩn bị và thực hiện đầu tư; cơ chế tài chính và thu xếp vốn; tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật và định mức đơn giá, di dân tái định cư bảo đảm an sinh xã hội ở khu vực dự án.

Về đối tượng áp dụng, cơ chế chính sách đặc thù chỉ áp dụng cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2 và các dự án thành phần đã được Quốc hội khóa XII thông qua tại Nghị quyết 41. Thời gian áp dụng kể từ thời điểm nghị quyết có hiệu lực tới khi hoàn thành đầu tư dự án, đưa vào vận hành khai thác.

Về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi của các cơ chế, chính sách đặc thù, do dự án điện hạt nhân Ninh Thuận có quy mô rất lớn, công nghệ phức tạp, chưa có kinh nghiệm thực hiện ở nước ta nên rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù đủ mạnh.

Tuy nhiên, cơ chế, chính sách đặc thù này chưa được quy định hoặc khác với các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam nên rất cần phải được Quốc hội thông qua, ban hành nghị quyết để tạo cơ sở pháp lý cho các bộ, ngành và tỉnh Ninh Thuận thực hiện trong thời gian tới.

Khi được Quốc hội thông qua, các cơ chế, chính sách đặc thù nêu trên sẽ tạo thuận lợi và khả thi cho việc triển khai đồng bộ, đồng thời nhiều hạng mục công trình của dự án như việc đàm phán hiệp định đối tác, với tổng thầu thực hiện các gói thầu chìa khóa trao tay; lập, phê duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, nghiên cứu khả thi; thu xếp vốn đầu tư; đền bù di dân, tái định cư, chuẩn bị mặt bằng xây dựng; đào tạo nguồn nhân lực… để góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, bảo đảm hoàn thành dự án theo chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước.

"Việc thực hiện dự án này, chúng ta còn có sự giám sát rất chặt chẽ của Tổ chức Năng lượng quốc tế IEA, cho nên chúng ta hoàn toàn yên tâm", Bộ trưởng Bộ Công Thương thông tin.

Vì vậy, Chính phủ đề nghị Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận ngay tại kỳ họp này để làm cơ sở triển khai thực hiện, tận dụng các điều kiện thuận lợi, tinh thần và khí thế tiến công vượt khó, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công việc quan trọng ban đầu của dự án.

Với tinh thần cầu thị, khẩn trương, không cầu toàn nhưng cũng không nóng vội, chủ quan, sau phiên thảo luận hôm nay, cơ quan soạn thảo cam kết sẽ cùng cơ quan chủ trì thẩm tra quán triệt thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo cấp cao, nghiên cứu kỹ lưỡng và tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội xem xét, thông qua vào cuối kỳ họp này, làm cơ sở để khẩn trương triển khai thực hiện dự án.

Trong quá trình triển khai thực hiện, nếu phát sinh các vấn đề mới hoặc phải sửa đổi, bổ sung những cơ chế, chính sách, Chính phủ tiếp tục nghiên cứu để đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.