Trung tâm Dữ liệu quốc gia: Khai mở kỷ nguyên tri thức

Chiều 18/8/2025, tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã dự lễ khai trương Trung tâm Dữ liệu quốc gia số 1, công trình hiện đại và quy mô bậc nhất Đông Nam Á với diện tích hơn 20 ha. Trong bầu không khí trang trọng nhưng cũng đầy phấn khởi, Thủ tướng đã ví nơi đây như "trái tim của chuyển đổi số quốc gia" và khẳng định rằng dự án này đã hiện thực hóa "niềm tin trao đúng chỗ, trái tim trao đúng người"; đồng thời giao các cơ quan trình Chính phủ ban hành Nghị định quy định về cơ chế đột phá trong sáng tạo, khai thác dữ liệu trở thành trung tâm của nền kinh tế.

Sự kiện khai trương Trung tâm Dữ liệu quốc gia là cột mốc có ý nghĩa đặc biệt, không chỉ với ngành công nghệ thông tin, mà còn với toàn bộ tiến trình phát triển đất nước. Nếu trong thế kỷ XX, sự khởi công một nhà máy hay một công trình công nghiệp từng mở ra thời kỳ công nghiệp hóa, thì nay, việc khánh thành một trung tâm dữ liệu chính là lời tuyên ngôn rằng Việt Nam đã bước vào kỷ nguyên phát triển bằng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ở đó, dữ liệu trở thành nền tảng của mọi quyết định, là tài nguyên chiến lược định hình năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trong kỷ nguyên số, dữ liệu được ví như dầu mỏ của thế kỷ XXI. Nếu dầu mỏ từng quyết định sự phồn vinh và sức mạnh địa chính trị của nhiều quốc gia trong thế kỷ trước, thì hôm nay, quốc gia nào nắm giữ và khai thác hiệu quả dữ liệu sẽ chiếm ưu thế vượt trội trong cuộc cạnh tranh toàn cầu. Nhưng khác với dầu mỏ, dữ liệu không cạn kiệt khi khai thác; càng được phân tích, chia sẻ và ứng dụng, nó càng sinh sôi giá trị. Trung tâm Dữ liệu quốc gia vì vậy giống như một "kho dự trữ chiến lược" mới của Việt Nam, thay thế vai trò của tài nguyên truyền thống, để từ đó mở ra một con đường phát triển bền vững và hiện đại hơn.

Hạ tầng dữ liệu tập trung và hiện đại sẽ giúp Chính phủ vận hành hiệu quả hơn, người dân được phục vụ nhanh hơn, doanh nghiệp hoạt động thuận lợi hơn. Khi dữ liệu "nói hộ" người dân, họ không còn phải cầm xấp giấy tờ chạy hết cơ quan này sang cơ quan khác. Khi dữ liệu được chia sẻ, doanh nghiệp không còn bị vướng vào những thủ tục chồng chéo, tốn kém. Và khi mọi quy trình đều minh bạch, cơ hội cho sự tùy tiện, xin-cho cũng sẽ bị thu hẹp. Chính quyền được vận hành bằng dữ liệu là chính quyền gần dân, liêm chính và hiệu quả. Đó chính là sức mạnh của chuyển đổi số mà Trung tâm Dữ liệu quốc gia đang khởi mở.

Không dừng ở quản trị, Trung tâm Dữ liệu quốc gia còn là nguồn nhiên liệu cho đổi mới sáng tạo. Trí tuệ nhân tạo, big data, Internet vạn vật hay điện toán đám mây đều cần một nền tảng dữ liệu đủ lớn, đủ an toàn và đủ tin cậy để phát triển. Chính tại nơi đây, một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo có thể hình thành và lan tỏa, từ các viện nghiên cứu, các trường đại học đến các doanh nghiệp công nghệ, từ các tập đoàn lớn đến những startup khát vọng. Những tập dữ liệu khổng lồ chính là mảnh đất màu mỡ để trí tuệ Việt Nam nảy mầm ý tưởng, tạo ra sản phẩm, dịch vụ và mô hình kinh doanh mới. Không loại trừ khả năng, trong tương lai không xa, từ chính Trung tâm này sẽ ra đời những nền tảng trí tuệ nhân tạo mang thương hiệu Việt Nam, góp phần đưa đất nước vào bản đồ công nghệ thế giới.

Ý nghĩa của công trình không chỉ nằm ở phát triển kinh tế, mà còn ở củng cố sức mạnh quốc gia và nâng tầm vị thế của Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế. Trong một thế giới phẳng, ai nắm dữ liệu, người đó nắm quyền lực mềm lẫn quyền lực cứng. Việc Việt Nam làm chủ một trung tâm dữ liệu hiện đại, quy mô hàng đầu khu vực, chính là lời khẳng định về năng lực bảo vệ an ninh số, chủ quyền không gian mạng. Đây là lá chắn vững chắc bảo vệ quốc gia trong thời đại mới, đồng thời cũng là tấm thẻ tín nhiệm quốc tế, khiến các đối tác, nhà đầu tư an tâm khi hợp tác với một Việt Nam minh bạch, an toàn và hiện đại.

Tuy nhiên, khai trương Trung tâm Dữ liệu quốc gia mới chỉ là khởi đầu. Để dữ liệu thực sự trở thành "dòng chảy của phát triển", chúng ta cần hoàn thiện thể chế để khuyến khích chia sẻ và sử dụng dữ liệu, cần đào tạo đội ngũ nhân lực chất lượng cao và cần nuôi dưỡng một văn hóa khai thác dữ liệu có trách nhiệm, sáng tạo và nhân văn. Bởi nếu dữ liệu bị khóa kín, nó chỉ là những con số vô hồn. Chỉ khi được kết nối, phân tích và ứng dụng, dữ liệu mới hóa thành tri thức, thành của cải, thành sức mạnh để quốc gia vươn lên.

Sự kiện vì thế không chỉ là lễ khánh thành một công trình công nghệ, mà còn là lễ khai mở một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên tri thức. Nó là biểu tượng cho sự chuyển dịch từ một nền kinh tế dựa vào khai thác tài nguyên thiên nhiên sang một nền kinh tế dựa vào khai thác tài nguyên dữ liệu. Nó khẳng định rằng, trong thế kỷ XXI, Việt Nam sẽ không chỉ dựa vào tinh thần quật cường hay nguồn lực sẵn có, mà sẽ vươn lên bằng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và trí tuệ con người.

Khi Thủ tướng gọi Trung tâm Dữ liệu quốc gia là "trái tim của chuyển đổi số quốc gia", ông đã nhấn mạnh đúng bản chất: Đây không chỉ là hạ tầng công nghệ, mà là trái tim bơm máu cho cả cơ thể Việt Nam trong kỷ nguyên số. Từ trái tim này, những dòng chảy dữ liệu sẽ lan tỏa khắp các ngành, các lĩnh vực, nuôi dưỡng sức mạnh tri thức, mở ra những chân trời phát triển mới. Và đó cũng chính là lời hẹn với tương lai: Một Việt Nam xanh, sáng tạo, hiện đại và hùng cường.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng