Sàn giao dịch tài sản số: Cơ hội mới nhưng không thể nóng vội

Việt Nam đang chuẩn bị bước vào giai đoạn thí điểm sàn giao dịch tài sản số, được kỳ vọng tạo cú hích mới cho thị trường tài chính. Tuy nhiên, giới chuyên gia nhấn mạnh, để lĩnh vực này phát triển bền vững, cần một lộ trình thận trọng, khung pháp lý rõ ràng và cơ chế vận hành minh bạch, vừa khuyến khích đổi mới, vừa kiểm soát rủi ro.

Việc thí điểm sàn giao dịch tài sản số đang trở thành tâm điểm chú ý của dư luận và giới chuyên môn. Đây được coi là một “cú hích” quan trọng đối với thị trường tài chính, song để triển khai hiệu quả, nhiều ý kiến cho rằng cần một lộ trình thận trọng, có kiểm soát và đặc biệt là bám sát khung pháp lý.

Tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Luật Công nghiệp Công nghệ số đã chính thức được thông qua. Luật này được coi là bước ngoặt khi lần đầu tiên tạo ra hành lang pháp lý điều chỉnh nhiều lĩnh vực then chốt như dữ liệu số, nền tảng số, trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain và cả tài sản số. Sự kiện này được xem như bước mở đường cho việc hình thành và vận hành sàn giao dịch thí điểm.

Trong thời gian qua, dự thảo Nghị quyết về thí điểm giao dịch tài sản mã hóa nhận được sự quan tâm đặc biệt. Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, dự thảo Nghị định đang được hoàn thiện trên cơ sở tham khảo kinh nghiệm từ các quốc gia trong khu vực và thế giới. Bộ Tài chính, dưới sự chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ, kỳ vọng sẽ trình và ban hành văn bản ngay trong năm nay.

Một khi được thông qua, Nghị quyết thí điểm sẽ đưa ra những quy định rõ ràng về phạm vi điều chỉnh, từ phát hành, chào bán, đến mua bán và trao đổi tài sản mã hóa. Các chủ thể chịu sự quản lý sẽ gồm tổ chức phát hành, đơn vị cung cấp dịch vụ liên quan, nhà đầu tư cá nhân và các tổ chức tài chính tham gia. Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và ổn định của thị trường còn rất mới mẻ này.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng việc hình thành sàn giao dịch tài sản số tại Việt Nam cần sự thận trọng. Ông Lê Sỹ Nguyên, Giám đốc điều hành sàn Web3 BITGP, nhấn mạnh rằng một sàn giao dịch không chỉ dừng lại ở chức năng mua bán, mà còn phải đóng vai trò thiết lập chuẩn mực cho thị trường. Các yếu tố nền tảng như định danh khách hàng điện tử, công khai dữ liệu thanh khoản hay bảo vệ tài sản nhà đầu tư cần được xem là yêu cầu bắt buộc chứ không phải gánh nặng.

Ông Nguyên cũng kiến nghị xây dựng cơ chế niêm yết công bằng, có lộ trình rõ ràng dành cho các dự án trong nước. Các mô hình như Innovation Zone (khu vực dành cho token mới), Launchpad (hỗ trợ phát hành token) hay thử nghiệm niêm yết qua sandbox được đánh giá là hướng đi phù hợp để vừa tạo sân chơi cạnh tranh, vừa duy trì kiểm soát rủi ro.

Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP.HCM, cho rằng trong quá khứ, tài sản số tồn tại trong vùng “xám” pháp lý. Việc luật hóa là bước đi tất yếu để đưa lĩnh vực này vào quỹ đạo minh bạch. Ông nhấn mạnh cần phát triển một hệ sinh thái hoàn chỉnh, bao gồm cả việc cấp phép cho sàn giao dịch quốc tế hoạt động tại Việt Nam hoặc xây dựng các sàn nội địa đủ năng lực, nhằm đảm bảo sự giám sát và tuân thủ quy định.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phan Đức Nhật - Chủ tịch Coin.Help & BHO.Network nhấn mạnh tính an toàn và thực tiễn của một sàn giao dịch dành cho nhà đầu tư trong nước. Theo ông, để sàn vận hành bền vững, cần được cấp phép bởi cơ quan có thẩm quyền như Ngân hàng Nhà nước hoặc Bộ Tài chính, đồng thời phải triển khai đầy đủ quy trình xác minh danh tính, phòng chống rửa tiền và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý.

Ông Nhật cho rằng minh bạch là yếu tố xây dựng niềm tin, đồng thời giảm thiểu các rủi ro pháp lý tiềm ẩn. Theo kế hoạch, khoảng 5 sàn sẽ được cấp phép thí điểm, với khả năng kết nối tới các sàn quốc tế để tăng tính thanh khoản và khả năng cạnh tranh. Các loại tài sản phổ biến như Bitcoin, Ethereum dự kiến cũng sẽ nằm trong danh mục cho phép giao dịch.

Nhìn chung, việc thí điểm sàn giao dịch tài sản số đang mở ra kỳ vọng lớn, song để đảm bảo phát triển bền vững, Việt Nam cần một chiến lược triển khai chặt chẽ, vừa khuyến khích sáng tạo, vừa giữ vững kỷ cương pháp lý. Đây là bước đi đòi hỏi sự đồng hành của cả Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng nhà đầu tư.