VN-Index vượt 1.300 điểm nhưng vì sao nhiều nhà đầu tư vẫn chưa “về bờ”?

Phân hoá khốc liệt: chỉ một phần nhỏ cổ phiếu kéo chỉ số

Thống kê trên sàn HoSE cho thấy bức tranh phân hóa rõ rệt. Tính từ đáy 9/4 đến cuối phiên ngày 26/5, chỉ 42 mã tăng trên 30%, 215 mã tăng 10–30%, còn 154 mã tăng dưới 10%. Xét từ đầu năm, gần 60% số mã vẫn giảm giá; gần 300 cổ phiếu có hiệu suất kém VN-Index. Nói cách khác, chỉ khoảng một phần ba thị trường thực sự hưởng “sóng” tăng giá, phần còn lại ì ạch hoặc đi ngang.

Sự mất cân đối càng lộ rõ trong rổ vốn hóa lớn. Trong VN50, chỉ 27 cổ phiếu vượt mức tăng của VN-Index; phần còn lại đi sau hoặc thậm chí âm. Nhóm Vingroup (VIC, VHM, VRE), họ Gelex, một vài cái tên như HAH hay MWG cùng một số ngân hàng có câu chuyện riêng đóng vai trò “đầu kéo”. Riêng ba mã họ Vingroup đã đóng góp gần 100 điểm cho VN-Index kể từ đầu năm, trong khi chỉ số chung chỉ tăng 73 điểm. Nhà đầu tư vắng mặt ở những cổ phiếu này đương nhiên không thể hưởng trọn niềm vui 1.300 điểm.

Trao đổi trong chương trình “Việt Nam và các chỉ số: Tài chính Thịnh vượng” ngày 26/5, ông Đào Hồng Dương – Giám đốc Phân tích Ngành và cổ phiếu tại VPBankS – nhận định: “Chúng ta mới chứng kiến một phần nhỏ nhóm vốn hóa lớn tăng ấn tượng và kéo chỉ số. Trên 2/3 thị trường vẫn có mức tăng dưới 30%, thậm chí nhiều mã large-cap chỉ nhích dưới 10%. Danh mục nhà đầu tư vì thế chưa về bờ là điều dễ hiểu”.

Ông Dương dẫn thêm ví dụ: trong VN50 có chưa tới 10 mã tăng trên 50%, chủ yếu là họ Gelex, Vingroup, NVL. Nếu nhà đầu tư không nắm những cổ phiếu này, hiệu suất danh mục sẽ thấp hơn chỉ số. Tình huống này không mới: năm 2024, ai không sở hữu FPT cũng lỡ nhịp hồi của VN-Index. Bài học rút ra, theo ông, là tránh “chạy” theo thành tích ngắn hạn; thay vào đó phải giữ kỷ luật quản trị rủi ro và chấp nhận giai đoạn danh mục đi chậm.

Tác động từ thông tin thuế quan và yếu tố chu kỳ

Một lý do nữa khiến nhiều mid-cap chưa ngóc đầu là loạt tin căng thẳng thuế quan Mỹ – EU kéo dài từ đầu năm. Dù chính sách áp thuế chưa ngã ngũ, thị trường đã phản ứng sớm và mạnh, đặc biệt với nhóm khu công nghiệp, hàng không, dầu khí – các ngành chịu rủi ro chi phí đầu vào hoặc nhu cầu xuất khẩu. Đến nay, tâm lý bớt hoảng loạn song dòng tiền vẫn thận trọng, ưu tiên cổ phiếu có câu chuyện rõ ràng thay vì dàn trải.

Không ít nhà đầu tư vì sợ “lỡ tàu” đã mua đuổi cổ phiếu trụ khi giá đã tăng nóng. Thực tế, những mã dẫn dắt thường biến động mạnh, dễ rung lắc chốt lời; hiệu suất vì thế chưa chắc cao hơn nắm giữ mid-cap giá lỳ nhưng an toàn. Trong bối cảnh biến động ngắn hạn được dự báo tiếp tục cao – do cấu trúc thị trường ngày càng đông nhà đầu tư cá nhân – việc gồng danh mục trở thành thử thách tâm lý lớn.

Ông Dương khuyến nghị: muốn giảm căng thẳng, nhà đầu tư nên nhìn trung – dài hạn, ưu tiên doanh nghiệp đang giao dịch dưới mức định giá trung bình 10 năm. “Nếu mua ở vùng định giá thấp, xác suất lỗ ngắn hạn giảm đáng kể, trừ khi chúng ta phân tích sai”, ông nói. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của sự “đúng và đủ” trong tiếp cận thông tin: hành động bán tháo trước ngày 9/4 có thể đúng thời điểm đó, nhưng nếu không mua lại ở đáy, lợi ích thu về rất hạn chế.

Lý thuyết xoay vòng cho thấy sau khi dòng tiền đẩy trụ vượt đỉnh, sẽ tới lượt nhóm vừa và nhỏ nếu kết quả kinh doanh xác nhận kỳ vọng. Thống kê của VPBankS cho thấy nhiều mã mid-cap vẫn định giá hấp dẫn, đặc biệt ở các ngành hưởng lợi từ chi phí đầu vào hạ nhiệt hoặc nhu cầu tiêu dùng nội địa tăng. Tuy nhiên, khả năng “về bờ” sớm hay muộn phụ thuộc lớn vào ngưỡng chịu đựng rủi ro và kỷ luật giải ngân của từng cá nhân.