Xuất khẩu thanh long bất ngờ vượt lên vị trí quán quân trong tháng 1/2025

Hai năm liên tiếp, sầu riêng dẫn đầu bảng xếp hạng xuất khẩu trái cây của Việt Nam. Tuy nhiên đầu năm nay, cục diện này đã thay đổi. Số liệu từ hải quan cho thấy xuất khẩu sầu riêng giảm mạnh, nhất là thị trường Trung Quốc - nơi chiếm phần lớn đầu ra của loại trái cây này.

Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc tháng 1 chỉ đạt 18 triệu USD, giảm hơn 83% so với cùng kỳ năm trước. Tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng trong tháng đầu năm chỉ khoảng 31 triệu USD. Với mức giảm mạnh nhất trong nhóm 30 loại trái cây xuất khẩu, sầu riêng đã nhường ngôi đầu cho thanh long (58 triệu USD).

Theo ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, xuất khẩu thanh long đang phục hồi mạnh, với kim ngạch tháng 1 tăng 35% so với tháng 12/2024. Đà tăng này kéo giá thanh long trên thị trường nhích lên, giúp loại trái cây này lấy lại vị thế. Hiện mỗi kg thanh long ruột trắng duy trì mức giá cao, từ 8.000-14.000 đồng một kg.

Trong khi đó, ông Nguyên nói sầu riêng chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các quy định mới từ Trung Quốc và nhiều thị trường khác. Trung Quốc siết chặt kiểm tra hợp chất vàng O - một chất có nguy cơ gây ung thư - khiến nhiều lô hàng sầu riêng bị ách tắc, buộc doanh nghiệp bán lại ở thị trường trong nước với giá thấp.

Mỹ cũng cấm 7 hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật, đồng thời yêu cầu mã số vùng trồng và mã số đóng gói do Bộ Nông nghiệp Mỹ cấp. Châu Âu tăng tỷ lệ kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật với nhiều loại trái cây từ 10% lên 20%.

Với những rào cản gia tăng, xuất khẩu sầu riêng dự báo còn gặp khó trong quý I. Điều này khiến giá mặt hàng này đầu năm giảm mạnh. Tại các tỉnh Đồng Tháp, Cần Thơ, Tiền Giang, Vĩnh Long, giá sầu riêng Ri 6 loại 1 đang dao động 55.000-84.000 đồng một kg, giảm 15.000-31.000 đồng so với tuần trước.

Năm ngoái, sầu riêng lập kỷ lục với kim ngạch xuất khẩu 3,3 tỷ USD, vượt qua cả gạo, đóng góp lớn vào tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả (7,2 tỷ USD). Năm nay, ngành nông nghiệp kỳ vọng xuất khẩu rau quả đạt 8 tỷ USD. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng nếu các khó khăn hiện tại không sớm được tháo gỡ, mục tiêu này sẽ trở nên thách thức hơn bao giờ hết.

Thanh long vốn là loại trái cây xuất khẩu tỷ USD, đứng đầu loại trái cây mang ngoại tệ về nhiều nhất nhưng có thời gian lùi bước cho sầu riêng vượt lên. Trong tháng 1/2025, xuất khẩu thanh long nhiều nhất sang Trung Quốc với 38,1 triệu USD, tiếp theo là Ấn Độ 7,17 triệu USD, thứ 3 là Mỹ 3,38 triệu USD.

Các nhà phân tích nhận định, sở dĩ thanh long xuất khẩu tăng trưởng cao trong đầu năm do đây là thời điểm tháng Tết nguyên đán, nhu cầu trái cây cúng cao. Những năm qua, xuất khẩu thanh long lao dốc do Trung Quốc đã chủ động được nguồn cung nội địa nên giảm nhập khẩu.

Việt Nam dù có mở rộng thị trường thay thế như Ấn Độ, Mỹ, Thái Lan,… nhưng không thể bù đắp. Kết quả là những năm qua, diện tích thanh long đã thu hẹp, người dân chuyển đổi sang trồng sầu riêng, thậm chí là trồng lúa để có hiệu quả kinh tế cao hơn.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong những ngày sau Tết, giá bán thanh long tại tỉnh Tiền Giang duy trì ở mức cao và kéo dài đến hết tháng giêng.

Tại Tiền Giang, các vựa thu mua thanh long ruột trắng với giá dao động từ 16.000 - 28.000 đồng/kg tùy loại, cao hơn từ 4.000-5.000 đồng/kg so với tháng trước; giá thanh long ruột đỏ dao động từ 22.000-33.000 đồng/kg, tăng từ 3.000-4.000 đồng/kg.

Do đang là thời điểm trái vụ nên sản lượng thanh long ở mức thấp trong khi nhu cầu cao nên giá được đẩy lên cao. Ngành thanh long đã có khởi đầu năm 2025 thành công nhưng những khó khăn chính vẫn ở phía trước. Do đó, việc nâng cao chất lượng, đa dạng thị trường, đa dạng sản phẩm chế biến vẫn là điều cần thiết để phát triển bền vững./.