Mở rộng tín chấp - Tiếp sức cho người trồng lúa

Tín chấp trăm tỷ hỗ trợ nông dân vùng lúa

Trong hơn nửa năm triển khai chương trình cho vay tín chấp tại Đồng bằng sông Cửu Long, KienlongBank đã phối hợp với Hội Nông dân Việt Nam giải ngân hơn 155,5 tỷ đồng cho 1.831 hộ nông dân tại Kiên Giang, không yêu cầu tài sản đảm bảo. Mỗi hộ được vay tối đa 500 triệu đồng, với quy trình xét duyệt nhanh chóng, dựa trên năng lực trả nợ, phương án sử dụng vốn và uy tín cá nhân thông qua tổ vay vốn.

Theo ông Đỗ Trần Thịnh, Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Kiên Giang, cho biết từ nay đến cuối năm 2025, Hội và KienlongBank chi nhánh Rạch Giá đặt mục tiêu giải ngân khoảng 500 tỷ đồng, hỗ trợ tiếp cận vốn cho khoảng 7.000 hội viên. Ông Lê Trung Hưng, Giám đốc chi nhánh Kiên Giang, nhận định: điểm nổi bật của chương trình là không cần thế chấp, nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng vốn đúng mục đích.

Không chỉ tại Kiên Giang, mô hình cho vay tín chấp này đã được mở rộng sang Bạc Liêu, với hơn 27,4 tỷ đồng được giải ngân cho nông dân trồng lúa. Song song đó, KienlongBank cũng triển khai gói tín dụng ưu đãi trị giá 1.000 tỷ đồng dành cho các chủ thể OCOP, với hạn mức tín chấp lên đến 500 triệu đồng.

Ghi nhận từ các địa phương cho thấy, nhu cầu vay vốn tín chấp để đầu tư kho sấy, nâng cấp giống và mở rộng sản xuất tại các hợp tác xã nông nghiệp đang tăng mạnh. Đại diện các HTX như Tiến Dũng (Cờ Đỏ, Cần Thơ) hay Thuận Thắng (Thới Lai, Cần Thơ) đều cho biết, chính quyền địa phương cùng các ngân hàng thương mại đã tiến hành khảo sát nhu cầu vốn, nhằm triển khai các gói vay phù hợp cho các mô hình liên kết chuỗi giá trị hoặc tham gia Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao.

Về phía ngân hàng, Agribank đã cam kết sẽ triển khai cho vay không cần tài sản thế chấp đến 3 tỷ đồng dành cho các HTX sản xuất lúa gạo (tùy theo quy mô và hợp đồng liên kết). Ngân hàng cũng đã dành ra khoảng 30.000 tỷ đồng để thời gian tới cho vay các thành phần tham gia thực hiện Đề án 1 triệu hecta lúa gạo chất lượng cao vùng ĐBSCL. Tuy nhiên, hiện vẫn đang chờ ngành nông nghiệp và địa phương xác định xong vùng chuyên canh và danh sách các đơn vị liên kết chuỗi mới có thể ký hợp đồng, giải ngân.

Cần khung pháp lý vững chắc cho vay tín chấp trong nông nghiệp

Việc mở rộng cho vay tín chấp đối với lĩnh vực sản xuất lúa gạo nói riêng và nông – thủy sản nói chung đang nhận được sự đồng tình từ nhiều chuyên gia. Tuy nhiên, để hình thức cho vay không có tài sản đảm bảo phát huy hiệu quả, giới chuyên môn nhấn mạnh sự cần thiết của một cơ chế bảo lãnh rõ ràng, minh bạch. Nguồn bảo lãnh này có thể đến từ ngân sách nhà nước hoặc các quỹ hỗ trợ phát triển nông nghiệp, kết hợp với việc mở rộng các chính sách bảo hiểm nông nghiệp nhằm bảo vệ cả người vay và ngân hàng.

TS. Trần Minh Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội ngành hàng lúa gạo Việt Nam (Vietrisa), đề xuất một hướng tiếp cận mới: các ngân hàng nên xem xét cho vay tín chấp thông qua cá nhân trong hợp tác xã (HTX), thay vì để HTX đứng tên vay vốn. Việc phân bổ hạn mức vay cho từng thành viên dựa trên cam kết bảo lãnh từ doanh nghiệp liên kết và chính quyền địa phương sẽ tăng tính chủ động và trách nhiệm, đồng thời gỡ bỏ rào cản pháp lý đang khiến kinh tế tập thể khó tiếp cận nguồn vốn.

Tuy nhiên, theo ông Cao Thăng Bình – chuyên gia cao cấp về nông nghiệp của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam – điều kiện tiên quyết để mở rộng tín chấp vẫn là khung pháp lý vững chắc. Cụ thể, các tiêu chí tín nhiệm, cơ chế kiểm soát rủi ro, dữ liệu sản xuất, hợp đồng liên kết và đánh giá năng lực tài chính của người vay cần được chuẩn hóa và tích hợp ngay từ khâu thẩm định.

Đại diện một số ngân hàng thương mại cũng chia sẻ rằng, dù trước đây đã từng triển khai cho vay tín chấp theo mô hình liên kết chuỗi giá trị nông sản theo định hướng của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước, song một số dự án gặp khó khăn trong quá trình vận hành, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ và hiệu quả tín dụng.

Do đó, để hiện thực hóa các mục tiêu trong Đề án phát triển 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, các bộ, ngành và địa phương cần không chỉ hoàn thiện hành lang pháp lý về bảo lãnh tín chấp, mà còn phối hợp chặt chẽ với từng ngân hàng để xây dựng quy trình, hướng dẫn triển khai phù hợp. Việc này sẽ giúp đảm bảo nguồn vốn được sử dụng đúng mục đích, giảm thiểu rủi ro và nâng cao tính bền vững cho cả hệ thống tài chính lẫn các mô hình sản xuất nông nghiệp.