Doanh nghiệp Việt tìm 'chìa khóa' mới mở rộng thị trường

Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng cho biết, 7 tháng qua, kinh tế Việt Nam đạt nhiều kết quả toàn diện: GDP tăng tích cực; vốn FDI đăng ký gần 24,1 tỷ USD (tăng 27,3%); tổng mức bán lẻ và dịch vụ tăng 9,3%; kim ngạch xuất khẩu đạt 262,44 tỷ USD (tăng 14,8%). Tháng 7/2025 ghi nhận kỷ lục xuất khẩu 42,26 tỷ USD – mức cao nhất từ trước tới nay.

Niềm tin kinh doanh được củng cố nhờ "bộ tứ Nghị quyết trụ cột" và cải cách mô hình chính quyền 2 cấp. Hơn 174.000 doanh nghiệp gia nhập hoặc quay lại thị trường, tổng vốn bổ sung 3,3 triệu tỷ đồng; gần 536.200 hộ kinh doanh mới, tăng 165%.

Tuy nhiên, ông Phòng cảnh báo các thách thức: biến động địa chính trị làm thay đổi chuỗi giá trị, chính sách thương mại của các thị trường lớn gia tăng bất định. Đặc biệt, Mỹ áp thuế 20% với hàng Việt Nam; nhiều nước dựng hàng rào phi thuế quan và yêu cầu ESG khắt khe, buộc doanh nghiệp phải chuyển đổi xanh, số hóa và tăng tỷ lệ nội địa hóa.

Theo ông Hoàng Quang Phòng, Việt Nam đã ký 17 FTA với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ. Nghị quyết 226/NQ-CP yêu cầu đẩy mạnh xúc tiến thương mại theo ngành, thị trường trọng điểm và ngách; đồng thời đàm phán FTA mới với Trung Đông, Ấn Độ, châu Phi, Mỹ Latinh; nâng cấp hiệp định ASEAN.

TS Nguyễn Văn Hội – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương – nhấn mạnh, FTA là "đường cao tốc" đưa hàng Việt ra toàn cầu. CPTPP, EVFTA và RCEP giúp GDP tăng thêm 0,5% – 3%. Các FTA thế hệ mới còn bao trùm lĩnh vực lao động, môi trường, minh bạch hóa và đòi hỏi thực thi chặt chẽ.

Năm 2024, GDP Việt Nam đạt 476,3 tỷ USD; xuất khẩu 405,53 tỷ USD (top 20 thế giới), gạo 9,18 triệu tấn (top 3). Dù vậy, vẫn còn phụ thuộc vào một số thị trường, khu vực FDI và thu ngân sách từ xuất nhập khẩu. Ông Hội đề xuất phát triển công nghiệp chế biến, nông nghiệp chủ lực, mở rộng thị trường bền vững, nâng cấp hạ tầng logistics và tăng kết nối doanh nghiệp FDI – nội địa.

Tìm chìa khóa để mở rộng xuất khẩu

TS Lê Duy Bình – Giám đốc Economica Việt Nam – nhận định xuất nhập khẩu giúp tăng dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá, tạo hàng triệu việc làm. Giá trị thương hiệu quốc gia năm 2024 đạt 507 tỷ USD (tăng 2%). Ông Bình nhấn mạnh, thay vì chỉ chạy theo kim ngạch, cần tập trung vào giá trị gia tăng, tỷ lệ nội địa hóa và giảm nhập khẩu nguyên liệu.

Khu vực FDI chiếm trên 70% xuất khẩu, tỷ lệ nội địa hóa dệt may chỉ 45-50%. Ông Bình đề nghị doanh nghiệp Việt nâng vai trò xuất khẩu, chú trọng cả xuất khẩu dịch vụ – lĩnh vực hiện đang nhập siêu.

Dưới góc nhìn quốc tế, ông Nguyễn Hải Minh – Phó Chủ tịch Eurocham đánh giá: Việt Nam đang nổi lên như điểm đến hàng đầu của nhà đầu tư EU, được hưởng lợi từ EVFTA. Tuy nhiên, hạ tầng và nguồn nhân lực vẫn là "nút thắt" cần tháo gỡ, cùng một số rào cản pháp lý. Ông nhấn mạnh EU và Việt Nam có chung định hướng phát triển bền vững, đặc biệt là chuỗi cung ứng xanh.

GS.TS Hoàng Văn Cường – Ủy viên Ủy ban Kinh tế Tài chính Quốc hội đề xuất thúc đẩy liên kết chuỗi giữa doanh nghiệp lớn – nhỏ, xây dựng kế hoạch xúc tiến thị trường, hoàn thiện hạ tầng xuất khẩu.

Ông Nguyễn Hữu Thập – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Tuyên Quang đưa ra 5 "chìa khóa": liên kết cụm ngành, kết nối hạ tầng – số hóa, tài chính chuỗi, nhân lực – công nghệ AI và thể chế thuận lợi. Hiệp hội sẽ lập trung tâm kết nối nguồn lực, phát hành "Bản đồ cơ hội" điện tử, vận hành tổ công tác 48 giờ xử lý vướng mắc.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Phí Ngọc Trịnh – Tổng Giám đốc Tập đoàn Hồ Gươm dự báo dệt may 2025 đạt 47-48 tỷ USD xuất khẩu nhưng đối diện cạnh tranh giá, yêu cầu xanh và phụ thuộc nguyên liệu. Đại diện DN này nêu giải pháp là đa dạng thị trường, phát triển sản phẩm mới qua R&D và công nghệ.

Còn bà Trần Thị Thu Trang – Chủ tịch Hanel PT NextTech kiến nghị mở đàm phán FTA mới, lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế, đầu tư logistics thông minh, đào tạo chuyên gia thương mại toàn cầu.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của kết nối, ông Nguyễn Trung Tuyến – Chủ tịch Cộng đồng doanh nghiệp Giá tốt Việt Nam cho biết, cộng đồng kết nối hơn 97% doanh nghiệp vừa và nhỏ, thúc đẩy tiêu dùng nội địa, chuyển đổi số, nâng nhận diện hàng Việt, hợp tác với chuỗi bán lẻ và đào tạo nhân sự.

Kết luận diễn đàn, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng đánh giá diễn đàn đã ghi nhận nhiều ý kiến thực tiễn, chỉ ra khó khăn và giải pháp. Tất cả sẽ được tổng hợp gửi tới cơ quan quản lý, nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới và đóng góp vào tăng trưởng bền vững.