Xây dựng vùng an toàn dịch bệnh: Phát triển bền vững chăn nuôi

Việc xây dựng các vùng an toàn dịch bệnh không chỉ giúp ổn định nguồn cung thực phẩm mà còn tạo động lực mới cho ngành chăn nuôi, hướng tới mục tiêu tăng trưởng 4% năm nay.

Biến động giá chăn nuôi và nỗi lo dịch bệnh

Theo báo cáo từ Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến hết tháng 2/2025, tổng đàn vật nuôi của Việt Nam, bao gồm khoảng 30 triệu con lợn, vẫn giữ được sự ổn định. Tuy nhiên, thị trường lại chứng kiến sự đảo chiều bất ngờ về giá cả. Giá lợn hơi tăng mạnh từ 66.000 - 69.000 đồng/kg trong tháng 1 lên 72.000 - 78.000 đồng/kg trong tháng 2, và đạt mức 79.000 - 82.000 đồng/kg vào tháng 3, thậm chí ghi nhận kỷ lục 83.000 đồng/kg tại Đồng Nai ngày 6/3. Đến giữa tháng 3, giá có dấu hiệu chững lại, với mức bình quân dao động từ 74.000 - 81.000 đồng/kg tùy khu vực.

Ông Dương Tất Thắng Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y nhận định, với mức giá hiện tại, người chăn nuôi đang lãi khoảng 15.000 - 20.000 đồng/kg – một con số khả quan nhưng cũng đặt ra bài toán kiểm soát lạm phát, do giá thịt lợn chiếm tới 65% chỉ số giá tiêu dùng (CPI).

Theo ông Thắng nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ nhiều yếu tố. Cuối năm 2024, dịch bệnh tại các tỉnh phía Nam đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho đàn lợn nái, làm giảm nguồn cung lợn thương phẩm. Đồng thời, việc thắt chặt quản lý môi trường và di dời các trang trại lớn tại khu vực này khiến nhiều cơ sở chăn nuôi để trống chuồng hoặc không hoạt động hết công suất.

Ông Nguyễn Văn Trọng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Trang trại Việt Nam cho biết, Đồng Nai – địa phương dẫn đầu cả nước về chăn nuôi lợn – đã chứng kiến đàn lợn giảm từ 2,5 triệu con xuống còn 800.000 con. Thêm vào đó, tâm lý xuất chuồng ồ ạt trước Tết để tận dụng thị trường, cùng với các quy định khắt khe về môi trường sau Tết, càng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt nguồn cung.

Dịch bệnh cũng là một mối đe dọa không thể xem nhẹ. Trong quý I/2025, cả nước ghi nhận 75 ổ dịch dịch tả lợn Châu Phi tại 21 tỉnh, thành phố, bên cạnh nguy cơ từ các bệnh như lở mồm long móng. Những đợt dịch này không chỉ làm giảm đàn vật nuôi mà còn khiến người chăn nuôi e dè trong việc tái đàn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ổn định sản xuất.

Việc xây dựng các vùng an toàn dịch bệnh không chỉ giúp ổn định nguồn cung thực phẩm mà còn tạo động lực mới cho ngành chăn nuôi, hướng tới mục tiêu tăng trưởng 4% mà Chính phủ đặt ra cho năm 2025. Đây cũng là cách để Việt Nam giảm phụ thuộc vào thị trường quốc tế, bảo vệ lợi ích người tiêu dùng trước những biến động giá cả khó lường. Hơn nữa, mô hình này còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành chăn nuôi Việt Nam, khi giá lợn trong nước đang cao hơn đáng kể so với các nước lân cận như Trung Quốc, Lào hay Thái Lan.

Tại cuộc họp triển khai nhiệm vụ quý II/2025 của khối chăn nuôi và thú y diễn ra ngày 19/3, Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ ra những thách thức lớn từ dịch bệnh, biến động cung cầu và áp lực môi trường. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng các vùng an toàn dịch bệnh được xem là giải pháp chiến lược nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành chăn nuôi, đồng thời cân bằng lợi ích giữa người sản xuất và người tiêu dùng.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh rằng việc tăng cường tái đàn phải đi đôi với đảm bảo an toàn sinh học. Các vùng an toàn dịch bệnh cần áp dụng các quy trình nghiêm ngặt từ khâu chọn giống, quản lý chuồng trại đến xử lý chất thải, nhằm giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch, đặc biệt là dịch tả lợn châu Phi – căn bệnh chưa có vaccine hiệu quả. Đây là bước đi quan trọng để người chăn nuôi yên tâm đầu tư và duy trì sản xuất ổn định.

Thay vì phát triển chăn nuôi phân tán, dễ dẫn đến tình trạng "ồ ạt" như trong quá khứ, các vùng an toàn dịch bệnh cần được quy hoạch tập trung tại những khu vực phù hợp, xa khu dân cư và đáp ứng tiêu chuẩn môi trường. Ví dụ, việc di dời các trang trại lớn tại Đồng Nai cần gắn với xây dựng các khu chăn nuôi mới, ứng dụng công nghệ cao và quản lý khoa học. Điều này không chỉ giúp kiểm soát dịch bệnh mà còn giảm áp lực lên các đô thị đang mở rộng, nơi không gian chăn nuôi ngày càng bị thu hẹp.

Một trong những yếu tố góp phần làm giá lợn hơi trong nước cao hơn so với các nước lân cận (56.000 - 63.000 đồng/kg) là việc thắt chặt nhập khẩu lợn và sản phẩm thịt lợn không đúng quy định. Tuy nhiên, năng lực kiểm dịch tại các cửa khẩu vẫn còn hạn chế, việc nâng cấp cơ sở hạ tầng kiểm dịch và tăng cường giám sát biên giới là yếu tố then chốt để bảo vệ các vùng an toàn dịch bệnh.

Ông Dương Tất Thắng khẳng định Cục Chăn nuôi và Thú y sẽ đẩy mạnh hỗ trợ xây dựng các vùng chăn nuôi an toàn sinh học, đồng thời hoàn thiện các văn bản pháp luật như Luật Đất đai (sửa đổi), Nghị định 106 và Chiến lược Phát triển chăn nuôi. Việc ứng dụng công nghệ trong giám sát dịch bệnh, truy xuất nguồn gốc và quản lý đàn vật nuôi sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của các vùng an toàn, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng nếu nhìn xa hơn, các vùng an toàn dịch bệnh cần được mở rộng sang các đối tượng chăn nuôi khác ngoài lợn, như gia cầm, dê, cừu, hay thậm chí là các loại hình chăn nuôi đô thị để thích ứng với xu hướng đô thị hóa. Thứ trưởng Tiến cũng nhấn mạnh quan điểm "Nhà nước kiến tạo, khoa học tiên phong, doanh nghiệp đua tài, người dân hưởng lợi" như kim chỉ nam để toàn ngành vượt qua những "trăn trở" hiện tại, từ biến động giá cả đến áp lực dịch bệnh.