Bổ sung quy định bảng giá đất và các trường hợp thu hồi đất

Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN-MT) mới đây đã gửi hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai sang Bộ Tư pháp để thẩm định, trong đó tập trung vào việc điều chỉnh bảng giá đất, cơ chế thu hồi đất và các quy định liên quan nhằm phù hợp hơn với thực tiễn.

Về giá đất, Bộ NN-MT đề xuất sửa đổi Điều 159 theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết các trường hợp áp dụng bảng giá đất, đồng thời xác định bảng giá đất dựa trên loại đất, khu vực, vị trí. Theo đề xuất, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh sẽ quyết định bảng giá đất định kỳ 5 năm/lần, công bố và áp dụng từ ngày 1/1 của năm đầu kỳ.

Trường hợp cần thiết, UBND cấp tỉnh có thể bổ sung bảng giá đất trong năm để kịp thời đáp ứng tình hình thực tế. Lý do được Bộ đưa ra là nhằm tạo sự linh hoạt cho Chính phủ và chính quyền địa phương trong việc điều chỉnh, bổ sung bảng giá đất, phù hợp với yêu cầu quản lý nhà nước và biến động trên thị trường.

Liên quan đến giá đất cụ thể, Bộ NN-MT đề xuất sửa đổi Điều 160 theo hướng không quy định cứng về giá đất cụ thể, thay vào đó áp dụng hệ số điều chỉnh giá đất, tức tỷ lệ tăng, giảm giá đất theo khu vực, vị trí đã có trong bảng giá đất. Hệ số này do UBND cấp tỉnh ban hành hằng năm và có thể điều chỉnh bổ sung trong năm hoặc cho từng khu vực nếu cần thiết. Đây được xem là cơ chế để địa phương chủ động trong công tác quản lý, đảm bảo giá đất sát với thực tiễn từng thời kỳ.

Đồng thời, Bộ cũng đề xuất sửa đổi Điều 161 về Hội đồng thẩm định bảng giá đất theo hướng bỏ quy định về xác định giá đất cụ thể, thay thế bằng Hội đồng thẩm định hệ số điều chỉnh giá đất. Chính phủ sẽ quy định chi tiết vấn đề này. Theo Bộ NN-MT, việc bỏ giá đất cụ thể giúp đơn giản hóa quy trình, đồng thời tạo sự linh hoạt trong cơ chế xây dựng, thẩm định và áp dụng giá đất.

Không chỉ tập trung vào vấn đề bảng giá đất, Bộ NN-MT còn đề xuất bổ sung ba trường hợp Nhà nước được thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 79). Thứ nhất, các dự án đầu tư công khẩn cấp phục vụ nhiệm vụ chính trị, đối ngoại; dự án trong khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế; dự án logistics; dự án đô thị, du lịch, văn hóa, thể thao, công nghiệp văn hóa và các dự án quan trọng khác do HĐND cấp tỉnh quyết định.

Thứ hai, trường hợp các dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất nhưng không đạt được 100% diện tích dù đã hoàn tất thỏa thuận trên 75% thì Nhà nước sẽ thu hồi phần diện tích còn lại để đảm bảo tiến độ. Thứ ba, bổ sung cơ chế thu hồi đất nhằm tạo quỹ đất cho thuê, giúp nhà đầu tư có mặt bằng tiếp tục sản xuất, kinh doanh trong trường hợp phải di dời do yêu cầu về môi trường, quốc phòng, an ninh hoặc các mục tiêu phát triển khác.

Bộ NN-MT cho rằng các đề xuất này nhằm thể chế hóa tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW và Nghị quyết 69-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh yêu cầu mở rộng các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phục vụ lợi ích chung, đồng thời phù hợp với thực tiễn phát triển.

Thực tế hiện nay, nhiều dự án chỉnh trang đô thị, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính, logistics, du lịch hay dịch vụ văn hóa - thể thao có quy mô lớn, tạo nguồn thu đáng kể cho ngân sách, giải quyết việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, nhưng lại gặp vướng mắc vì chưa có quy định rõ ràng về việc Nhà nước được quyền thu hồi đất.

Ngoài ra, nhiều dự án triển khai theo cơ chế thỏa thuận quyền sử dụng đất nhưng chỉ vướng một phần nhỏ diện tích không đạt được thỏa thuận đã dẫn đến tình trạng “dự án treo”, gây lãng phí đất đai và cản trở tiến độ. Việc bổ sung quy định thu hồi đất trong những trường hợp này sẽ giúp tháo gỡ nút thắt, tránh lãng phí nguồn lực và tạo môi trường thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư.

Với những điều chỉnh về bảng giá đất, cơ chế hệ số điều chỉnh và mở rộng các trường hợp Nhà nước được quyền thu hồi đất, Bộ NN-MT kỳ vọng Luật Đất đai sửa đổi sẽ khắc phục được nhiều bất cập, đảm bảo tính minh bạch, linh hoạt và phù hợp hơn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.