Du lịch nông nghiệp - Điểm mới trên hành trình phát triển kinh tế nông thôn

Người nông dân làm chủ sự chuyển mình

Nếu như đi du lịch thường chỉ để nghỉ ngơi cho khỏe, thì du lịch nhà nông ở Thanh Hóa lại như một chuyến đi khám phá đầy thú vị và gần gũi. Trên mảnh đất màu mỡ, mùa màng cứ nối nhau, một cách làm du lịch mới đang lớn mạnh, đưa khách không chỉ đến ngắm cảnh, mà còn được tự tay làm những công việc của nhà nông. Từ việc cấy lúa, hái quả, làm ra những món đặc sản quê mình cho đến tìm hiểu những nếp sống văn hóa ở đây - mỗi việc làm đều kể một câu chuyện thật về con người và đất đai Thanh Hóa.

Sự thay đổi lớn nhất có lẽ đến từ những bác nông dân chất phác. Ở bản Mạ, thị trấn Thường Xuân, huyện Thường Xuân, những ngôi nhà sàn đơn sơ đã trở thành nơi dừng chân ấm áp, đậm đà bản sắc của người Thái. Họ đón khách bằng tấm lòng chân thật và còn nghĩ ra bao nhiêu là việc hay để khách trải nghiệm, như học dệt vải thổ cẩm có hoa văn đẹp, cùng nhau giã những hạt cốm thơm lừng, lên rừng hái những loại rau đặc biệt, rồi cả nhà quây quần bên bếp lửa nấu những món ăn truyền thống trong không gian ấm cúng của gia đình.

Bà Lô Thị Luyến, một người làm homestay ở bản Mạ kể: “Từ khi có cái cầu treo bắc qua suối và xã mình có chủ trương làm du lịch cộng đồng, nhà tôi đã khác hẳn. Khách cứ đến, ở lại như người nhà, rồi người này lại giới thiệu cho người kia. Nhờ vậy mà kinh tế nhà tôi cũng đỡ vất vả hơn nhiều”.

Không chỉ có miền núi với những bản làng giữ được nét văn hóa riêng, mà ở những vùng đồng bằng màu mỡ cũng có du lịch nhà nông phát triển, như ở vườn nho Sơn Trang tại Triệu Sơn là một ví dụ. Ở đây không chỉ trồng nho sạch mà còn là một điểm đến hấp dẫn, mời khách đến xem những chùm nho chín mọng, tìm hiểu cách chăm sóc tỉ mỉ và thưởng thức những trái nho tươi ngon ngay tại vườn. Những cách làm du lịch nhà nông khác nhau như thế này đang làm cho du lịch Thanh Hóa thêm phong phú.

Hay như cái nông trại công nghệ cao Queen Farm ở huyện Quảng Xương lại có cách làm bài bản và hiện đại hơn. Họ trồng rau má trong nhà kính theo tiêu chuẩn để bán ra nước ngoài, nhưng cũng phát triển thêm du lịch xanh. Khách đến đây được xem quy trình trồng rau khép kín, tự tay hái những lá rau má xanh tươi và uống những loại nước mát làm từ rau má. Ngày nào Queen Farm cũng đón cả chục đoàn khách, không chỉ có người mua hàng mà còn có học sinh, sinh viên và cả những đoàn nghiên cứu.

Những câu chuyện thành công như ở bản Mạ hay Queen Farm cho thấy, người nông dân Thanh Hóa giờ đây không chỉ là người làm ra lúa gạo, rau củ nữa. Họ đã trở thành những người năng động, kể câu chuyện về những sản phẩm của mình, khéo léo kết hợp nông sản với văn hóa và dịch vụ để tạo ra một giá trị hoàn chỉnh. Đây chính là sự thay đổi trong cách nghĩ, từ chỉ “làm ruộng” sang cả “làm du lịch” một cách sáng tạo.

Bệ phóng từ những chính sách kịp thời

Nhận thức rõ tiềm năng to lớn của du lịch nông nghiệp trong việc thúc đẩy kinh tế nông thôn, tỉnh Thanh Hóa đã chủ động xây dựng và triển khai một đề án phát triển bài bản. Đề án này được hình thành dựa trên sự khai thác sâu sắc các lợi thế sẵn có của tỉnh, bao gồm nền nông nghiệp đa dạng, những làng nghề truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa, các di sản văn hóa phong phú và môi trường sinh thái đặc trưng của từng vùng miền.

Mục tiêu cốt lõi của đề án là đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, tạo thêm nhiều cơ hội việc làm cho người dân địa phương, nâng cao thu nhập và góp phần vào mục tiêu chung của chương trình xây dựng nông thôn mới. Với tầm nhìn đến năm 2030, đề án kỳ vọng sẽ đưa du lịch nông nghiệp trở thành một điểm sáng, thu hút hàng triệu lượt du khách trong và ngoài nước, mang lại nguồn doanh thu đáng kể và tạo ra hàng nghìn việc làm ổn định. Để đạt được mục tiêu này, đề án đã xác định rõ các dòng sản phẩm chủ lực, quy hoạch các khu vực phát triển tiềm năng, xây dựng các tuyến du lịch đặc trưng và đề ra một lộ trình triển khai với những giải pháp cụ thể, được đầu tư một cách chiến lược.

Theo đó, trong thời gian đầu thực hiện đề án, tỉnh Thanh Hóa đã tập trung đầu tư làm đường sá ở những nơi có tiềm năng phát triển du lịch nhà nông. Đường trong thôn được mở rộng, có biển chỉ đường, nhà vệ sinh sạch sẽ và chỗ đậu xe cũng được quy hoạch rõ ràng. Nhờ vậy mà những điểm du lịch cộng đồng ở Thường Xuân, Bá Thước, Như Thanh hay Vĩnh Lộc có thể đón được nhiều đoàn khách lớn hơn, phục vụ cũng chuyên nghiệp hơn.

Bên cạnh đó, Thanh Hóa cũng chú trọng đến việc dạy nghề và nâng cao tay nghề cho người dân làm du lịch nhà nông. Qua những lớp học do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các tổ chức quốc tế tổ chức, hàng nghìn nông dân, thành viên hợp tác xã và các doanh nghiệp nhỏ đã được học về cách đón tiếp khách, kể chuyện về văn hóa địa phương, giải quyết các tình huống và thậm chí là nói tiếng Anh đơn giản.

Một điều đáng chú ý nữa là việc quảng bá du lịch. Thay vì chỉ dùng những cách cũ như phát tờ rơi hay chiếu trên tivi địa phương, Thanh Hóa giờ đã có cách làm trên mạng mạnh mẽ hơn. Nhiều điểm du lịch nhà nông được giới thiệu trên các trang mạng xã hội như Facebook, TikTok, Zalo OA. Đồng thời, tỉnh cũng hợp tác với các trang web đặt phòng và các công ty du lịch để xây dựng những tour đặc biệt, ví dụ như tour “Một ngày trải nghiệm làng nghề” ở Nga Sơn hay “Khám phá bản Mạ xanh” ở Thường Xuân.

Đặc biệt, Thanh Hóa đã đi đầu trong việc tạo mối quan hệ tốt giữa ngành nông nghiệp và ngành du lịch. Qua việc ký kết các thỏa thuận hợp tác giữa các công ty du lịch và các hợp tác xã nông nghiệp, tỉnh đang dần xây dựng một mạng lưới cung cấp dịch vụ đồng bộ, giảm bớt sự tự phát và nâng cao chất lượng phục vụ.

Tính đến giữa năm 2025, cả tỉnh đã có hơn 80 mô hình du lịch nhà nông – sinh thái – cộng đồng được công nhận, trong đó có khoảng 30 mô hình đang hoạt động tốt và ổn định. Những con số này cho thấy tiềm năng lớn và xu hướng phát triển lâu dài của mô hình này ở Thanh Hóa.

Trong bối cảnh du lịch đang cần nhiều sản phẩm mới để phù hợp với xu hướng du lịch xanh, đi chậm và khám phá sâu hơn, thì du lịch nhà nông rõ ràng là một hướng đi đầy hứa hẹn. Cách làm này không chỉ giúp người dân quê mình có thêm thu nhập mà còn tạo động lực để phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ và giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống của quê hương./.