Chuyển đổi từ nền nông nghiệp sản lượng sang nền nông nghiệp giá trị

Hội thảo Lúa gạo 2025 tại TP. Cần Thơ do Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Tạp chí Thị trường Tài chính Tiền tệ và Trang Việt Nam Đầu Tư phối hợp tổ chức vào ngày 4/4/2025, với chủ đề “Định vị hạt gạo Việt Nam trong kỷ nguyên mới”, nhằm đưa ra các giải pháp, chiến lược mới cho ngành lúa gạo, cùng chia sẻ những kinh nghiệm từ các doanh nghiệp đã xuất khẩu thành công dòng gạo cao cấp vào các thị trường đòi hỏi chất lượng cao, trong bối cảnh thị trường đang có những thay đổi mạnh mẽ.

“Nhắm” thị trường tiêu dùng chấp nhận mua gạo giá cao

Hiện nay trên thị trường xuất khẩu có 3 loại: gạo thường, gạo chất lượng cao và gạo cấp cao. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu phần lớn là gạo chất lượng cao, chiếm tới 60 - 70%; gạo cao cấp có tên thương hiệu chiếm khoảng 15%; còn lại 10 - 15% là gạo trắng thường. Các thống kê cho thấy, phân khúc gạo cao cấp của Việt Nam ít bị cạnh tranh bởi các nước xuất khẩu khác. Gạo của Việt Nam hiện có mặt ở nhiều quốc gia, nhiều thị trường khó tính nhờ chất lượng cao.

Từ góc nhìn Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Chủ tịch Đỗ Hà Nam cho biết, có nhiều người nói Ấn Độ mở cửa trở lại thì gạo Việt Nam đương nhiên xuống giá, nhưng điều này không đúng. Vị này nhắc lại, năm ngoái Việt Nam bán gạo nếp chỉ 480 USD/tấn vẫn không có người mua, còn năm nay giá 580 USD/tấn không có hàng để bán. Gạo ST đang có giá 780 - 790 USD/tấn, nhưng không có đủ hàng bán sang Trung Quốc, do tiêu dùng trong nước rất lớn, còn lượng xuất sang Trung Quốc không đáng kể, và Trung Quốc đang rất cần mua loại gạo này của Việt Nam.

“Giá gạo thế giới không thể xuống thậm chí tăng lên nếu có cơ hội tốt. Đặc biệt, Việt Nam có hai giống lúa cho ra các loại gạo chất lượng cao như OM18 và DT8 mà các nước xuất khẩu khác không có. Ở Philippines, người tiêu dùng chỉ thích ăn 2 loại gạo này, và khi người tiêu dùng đã thích rồi thì họ sẽ phải mua. Gạo cao cấp thì có Japonica hay dòng gạo ST…”, ông Nam nhận định.

Từ quan điểm trên, ông Nam cho rằng không có lý do gì mà nông dân trồng lúa ở đồng bằng sông Cửu Long lại nghèo nhất so với những người nông dân trồng các sản phẩm nông nghiệp khác, điều này thật là vô lý. Mặc dù, để đảm bảo an ninh lương thực thì không thể để giá lúa gạo tăng quá cao, nhưng nếu Việt Nam tạo ra loại gạo cao cấp dành cho những người có thu nhập cao và có nhu cầu, còn những sản phẩm giá rẻ phục vụ cho người thu nhập thấp, thì thu nhập của bà con chắc chắn sẽ tốt hơn rất nhiều.

“Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã nói với Chính phủ Philippines rằng Việt Nam không chỉ làm an ninh lương thực cho trong nước mà còn làm an ninh lương thực cho thế giới. Vậy tại sao chúng ta không tạo ra phân khúc gạo cấp cao bán vào các thị trường cao cấp phục vụ cho những người tiêu dùng chấp nhận mua giá cao?”, ông Nam nêu vấn đề.

Vào thị trường Nhật Bản bằng chính thương hiệu gạo A An

Tại hội thảo, ông Trương Mạnh Linh, Giám đốc Điều hành Ngành gạo, Tập đoàn Tân Long kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần lương thực A An cho biết, tập đoàn là đơn vị đang xuất khẩu trực tiếp dòng gạo cao cấp vào các thị trường yêu cầu chất lượng cao.

Chia sẻ về việc bán gạo cao cấp vào Nhật Bản – thị trường được biết đến là quản lý chất lượng rất nghiêm ngặt, ông Linh thông tin, năm 2024 Tân Long đã xuất khẩu được 5.000 tấn Japonica đi Nhật Bản. Ngoài thị trường Nhật Bản, Tân Long cũng đang phát triển thêm thị trường châu Âu. Mục tiêu năm 2025 mà tập đoàn đang hướng đến là xuất khẩu 50.000 tấn gạo cao cấp vào các thị trường này.

“Nhật Bản là thị trường mà Tân Long vào bằng chính thương hiệu gạo A An. Đó là thành công và là niềm tự hào của chúng tôi. Không phải năm rồi chúng tôi mới triển khai, mà đó là chiến lược rất nhiều năm về trước, chúng tôi buộc phải chủ động được vùng nguyên liệu, vì thị trường này yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm rất cao. Trong đó, phải đáp ứng được vấn đề dư lượng thuốc bảo vệ thực vật”, ông Linh nói.

Và để làm được như vậy, lãnh đạo Tân Long cho biết, tập đoàn phải liên kết với các hộ nông dân, các vùng nguyên liệu, phải đặt hàng và có cơ chế cử cán bộ kỹ thuật, kỹ sư nông nghiệp của Tân Long cùng hỗ trợ nông dân, cùng canh tác theo đúng tiêu chuẩn của khách hàng để đảm bảo được đầu ra.

Ngoài Nhật Bản, Tân Long cũng đang phát triển thêm thị trường châu Âu, mục tiêu năm 2025 mà tập đoàn đang hướng đến xuất khẩu 50.000 tấn gạo cao cấp vào các thị trường này.

“Nếu sản lượng này so với 8 triệu tấn gạo xuất khẩu mỗi năm của Việt Nam thì ít lắm, nhưng nếu không dịch chuyển dần vào các thị trường trên thì sẽ rất khó khăn, bởi Việt Nam đang có các thị trường truyền thống nhưng lại biến động nhiều, bắt buộc phải chuyển đổi và chuyển đổi từ nền nông nghiệp sản lượng sang nền nông nghiệp giá trị thì mới bền vững”, ông Linh chia sẻ.