Thích ứng với cách tiếp cận mới của thị trường EU: Cơ hội cho doanh nghiệp Việt

Tại Tọa đàm "Cách tiếp cận mới của EU về phát triển bền vững: Chiến lược cho doanh nghiệp Việt" do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 28/10, các chuyên gia và doanh nghiệp đều thống nhất nhận định, đây là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ EVFTA, đồng thời cũng là thời điểm then chốt để chuyển đổi, thích ứng với xu hướng phát triển xanh - bền vững của EU.

Lợi thế mở rộng – Thách thức hiện hữu

Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), cho biết đến hết năm thứ 7 thực thi, EU sẽ xóa bỏ gần như toàn bộ thuế quan đối với hàng hóa Việt Nam.

"Thuế 0% giúp hàng Việt có lợi thế lớn về giá và sức cạnh tranh so với đối thủ. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp Việt đã có 5 năm làm quen, hiểu tập quán và quy định của thị trường, có quan hệ đối tác sẵn, đó là 'vốn quý' mà không phải doanh nghiệp nào cũng có được," ông Khanh nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo ông, thách thức không hề nhỏ. Cách tiếp cận mới của EU về phát triển bền vững với các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường, lao động, truy xuất nguồn gốc và chống phá rừng, đang trở thành rào cản phi thuế quan đáng kể. Nếu doanh nghiệp không nâng cấp năng lực đáp ứng thì những ưu đãi thuế quan sẽ trở nên vô nghĩa.

Từ Brussels, ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, chia sẻ thêm, EU không còn là thị trường 'dễ tính'. Đây là thị trường làm ăn bài bản, đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược dài hạn, coi trọng yếu tố bền vững ngay từ khâu sản xuất. Nếu không đáp ứng các quy định mới, chúng ta sẽ lãng phí một hiệp định rất tốt.

Doanh nghiệp Việt cần "5 hơn"

Theo ông Trần Ngọc Quân, sau giai đoạn áp dụng các quy định bắt buộc, EU đang dịch chuyển sang hướng linh hoạt hơn, với các chính sách "la bàn cạnh tranh", khuyến khích doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng tiêu chuẩn bền vững dựa trên khả năng thích ứng. Tuy nhiên, các ngành có tác động lớn đến môi trường và lao động vẫn sẽ chịu giám sát chặt chẽ.

Ông cho biết EU đang dẫn đầu thế giới về kinh tế tuần hoàn và thiết kế sinh thái. "Doanh nghiệp Việt Nam hạn chế về vốn và công nghệ, nên cách tốt nhất là liên kết sớm với các đối tác EU để cùng tham gia chuỗi đổi mới sáng tạo của họ. Nếu đợi họ định hình xong chuỗi cung ứng, chúng ta sẽ rất khó chen chân vào", ông Quân khuyến nghị.

Để vượt qua các thách thức từ chính sách mới của EU, ông Ngô Chung Khanh đề xuất doanh nghiệp Việt cần "5 hơn": Dũng cảm hơn, chiến lược hơn, chi tiết hơn, chủ động hơn và mạnh mẽ hơn.

"Dũng cảm hơn" để bước ra khỏi tâm lý e ngại thị trường khó tính; "chiến lược hơn" để xác định rõ lợi thế và phân bổ nguồn lực hợp lý; "chủ động hơn" trong tìm kiếm thông tin, tham gia hội nghị, kết nối thương vụ và "mạnh mẽ hơn" trong đầu tư nâng cấp quản trị, tiêu chuẩn sản xuất.

"Không ít doanh nghiệp có tiềm lực tốt nhưng lại chưa sẵn sàng chi vài chục triệu đồng để thuê chuyên gia tư vấn về FTA. Trong khi đó, chỉ cần hiểu rõ và tận dụng đúng, lợi ích họ nhận được sẽ lớn gấp nhiều lần", ông Khanh nhấn mạnh.

Cũng theo ông Khanh, Bộ Công Thương đang nỗ lực xây dựng hệ sinh thái kết nối FTA nhằm liên kết doanh nghiệp với các cơ quan quản lý, hiệp hội và đối tác quốc tế. Bên cạnh đó, Cổng thông tin fta.gov.vn đã được thiết lập để cập nhật thông tin chính xác, giúp doanh nghiệp tra cứu các quy định, cam kết và chính sách thị trường.

EVFTA đang bước vào giai đoạn mang lại lợi ích lớn nhất cho Việt Nam nhưng cũng là thời điểm lợi thế có thể mất đi nhanh chóng khi EU ký thêm FTA với các quốc gia khác. "Chúng ta chỉ còn khoảng 1-2 năm trước khi các đối thủ trong khu vực có được ưu đãi tương tự", ông Khanh lưu ý.

Vì vậy, doanh nghiệp Việt cần hành động ngay, đầu tư cho quản trị bền vững, chủ động hợp tác với đối tác EU, tham gia sâu vào chuỗi cung ứng xanh và nắm bắt kịp thời thông tin chính sách.