Kiểm toán Nhà nước kiến nghị tập trung nguồn lực cho nhiệm vụ chi đầu tư phát triển

Tiếp tục chương trình kỳ họp, chiều 16/5, Quốc hội nghe báo cáo kiểm toán quyết toán Ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2023.

Trình bày Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2023, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, qua kiểm toán Báo cáo quyết toán NSNN năm 2023 tại Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) và tổng hợp một số kết quả kiểm toán chính của các cuộc kiểm toán được tổ chức trong năm 2024, Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị tăng thu, giảm chi NSNN 16.073 tỷ đồng; xử lý khác 15.464 tỷ đồng; kiến nghị sửa đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ, thay thế, ban hành mới một số nội dung không phù hợp với quy định pháp luật hoặc chưa phù hợp với thực tiễn của 177 văn bản.

Đánh giá về công tác thu NSNN năm 2023, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn chỉ rõ, số quyết toán hơn 1.770.000 tỷ đồng, bằng 109,3% dự toán giao, bằng 97,3% thực hiện năm 2022.

Qua kiểm toán công tác quản lý thu NSNN, Kiểm toán Nhà nước chỉ ra một số tồn tại, hạn chế, như việc quản lý tiền thuê đất, tiền sử dụng đất vẫn còn tình trạng các đơn vị sử dụng đất, nhưng chưa có quyết định thuê đất hoặc hợp đồng thuê đất; chưa điều chỉnh hoặc chậm điều chỉnh đơn giá thuê đất khi hết thời kỳ ổn định; xác định tiền thuê đất, miễn tiền thuê đất không đúng đối tượng.

Bên cạnh đó, công tác quản lý về tài nguyên khoáng sản còn sai sót trong kê khai sản lượng để tính thuế tài nguyên; kê khai phí bảo vệ môi trường và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản chưa đầy đủ...

Đối với công tác chi NSNN, Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, số quyết toán gần 1.937.000 tỷ đồng, bằng 93,3% dự toán (giảm hơn 139.000 tỷ đồng).

Trong đó, đối với chi đầu tư phát triển, quyết toán 723.839 tỷ đồng, bằng 99,3% dự toán giao. Kết quả kiểm toán cho thấy, có 38 Bộ, cơ quan trung ương và 25 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình của cả nước, trong đó một số Bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân vốn trong nước thấp (dưới 30%); tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài chỉ đạt 53,9% kế hoạch.

Ngoài ra, số liệu về nợ đọng xây dựng cơ bản chưa chính xác; còn tình trạng kéo dài kế hoạch vốn chưa đúng quy định tại một số địa phương được kiểm toán....

Cũng theo Tổng Kiểm toán Nhà nước, qua tổng hợp nguồn kinh phí cải cách tiền lương cho thấy số dư lũy kế nguồn này tăng nhanh qua các năm (năm 2021 là 262.974 tỷ đồng, năm 2022 là 432.350 tỷ đồng, năm 2023 là 536.394 tỷ đồng)).

Theo quy định hiện hành, các địa phương phải trích 70% nguồn tăng thu so với dự toán và nhiều nguồn khác để tạo nguồn cải cách tiền lương, trong khi dự toán thu lại có xu hướng lập không sát thực tế, dẫn tới số tăng thu cao, nhưng chủ yếu lại sử dụng cho tạo nguồn cải cách tiền lương, trong khi nhiều nhiệm vụ chi cần thiết, cấp bách khác, như chi đầu tư phát triển, chi khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo..., lại không có nguồn để chi.

Kết quả kiểm toán tại các địa phương cho thấy, một số địa phương chưa trích lập đủ hoặc xác định nguồn cải cách tiền lương chưa đúng quy định hơn 3.500 tỷ đồng; theo dõi, quản lý nguồn cải cách tiền lương chưa phù hợp hơn 3.700 tỷ đồng; 18 địa phương sử dụng nguồn cải cách tiền lương không đúng quy định gần 1.400 tỷ đồng; một số địa phương chưa rà soát hết nguồn lực khi xác định nhu cầu, dẫn đến trong năm Ngân sách trung ương bổ sung song cuối năm vẫn còn dư nguồn cải cách tiền lương...

Kiểm toán Nhà nước cũng kiến nghị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước tại Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2023. Trong đó, rà soát để xử lý theo quy định đối với nguồn dự phòng Ngân sách trung ương năm 2023 hết thời hạn giải ngân; việc kê khai giảm thuế GTGT (2%) đối với một số mặt hàng và các trường hợp áp mã hàng hóa chưa thống nhất; số liệu quyết toán kinh phí an sinh xã hội năm 2023 của các địa phương còn dư từ việc bổ sung trong cân đối không phù hợp quy định...

Đồng thời, kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu, tham mưu cho Chính phủ, Quốc hội xem xét quyết định điều chỉnh giảm tỷ lệ trích, tạo nguồn cải cách tiền lương từ số tăng thu NSNN, để tập trung nguồn lực cho nhiệm vụ chi đầu tư phát triển, khoa học công nghệ, chuyển đổi số và các nhiệm vụ cần thiết khác. Bộ Tài chính, các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương, đơn vị được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán...