Đường sắt Bàu Bàng - Cái Mép, metro số 1 nối Bình Dương cũ do Becamex đề xuất, triển khai thế nào?

Đường sắt Bàu Bàng – Cái Mép tăng năng lực vận tải hàng hoá

Sở Xây dựng TP.HCM vừa gửi báo cáo lên UBND TP liên quan đến đề xuất của Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Công nghiệp - CTCP (Becamex) về việc tham gia nghiên cứu và đầu tư hai tuyến đường sắt quy mô lớn.

Trong các buổi làm việc trước đó, lãnh đạo Becamex IDC bày tỏ mong muốn được nghiên cứu tuyến metro số 1 kéo dài từ TP mới Bình Dương đến Suối Tiên và tuyến đường sắt nhanh kết nối TP.HCM – Bàu Bàng – Cái Mép – Cần Thơ.

Ngày 1/10, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được đã thống nhất giao Becamex lập báo cáo nghiên cứu khả thi cho hai dự án ưu tiên gồm đường sắt Bàu Bàng – Cái Mép và metro số 1 mở rộng. Ông cho biết TP sẽ làm việc với Đồng Nai để thống nhất quan điểm trước khi trình Chính phủ và nhấn mạnh tinh thần “đã giao là phải làm, không bàn lùi”.

Theo nghiên cứu của Becamex, tuyến đường sắt Bàu Bàng – Cái Mép có chiều dài 127 km, tổng mức đầu tư gần 153.000 tỷ đồng, tốc độ thiết kế 160 km/h với tàu khách và 120 km/h với tàu hàng. Đây là tuyến lưỡng dụng nhằm tăng năng lực vận tải hàng hóa từ Bình Dương đến cụm cảng nước sâu Cái Mép – Thị Vải. Tuyến này cũng đóng vai trò kết nối trong mạng lưới đường sắt quốc gia, gắn với trục TP.HCM – Lộc Ninh và Biên Hòa – Vũng Tàu.

Hiện đoạn Dĩ An – Cái Mép đã được Bộ Xây dựng giao Ban Quản lý dự án đường sắt lập báo cáo tiền khả thi, dự kiến trình Quốc hội vào đầu năm 2026, khởi công vào năm 2027 và khai thác giai đoạn một vào năm 2035.

Riêng đoạn Bàu Bàng – Dĩ An từng được giao cho Bình Dương cũ nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thiện hồ sơ. Để có cơ sở báo cáo Thủ tướng và các bộ ngành, Sở Xây dựng kiến nghị giao Becamex khẩn trương hoàn thiện nghiên cứu, trong đó làm rõ mô hình đầu tư, nguồn vốn, khả năng điều chỉnh quy hoạch, giải pháp công nghệ, phương án quản lý vận hành và kế hoạch triển khai tổng thể.

Từ kết quả nghiên cứu, Becamex báo cáo UBND TP.HCM. Sau đó, TP.HCM sẽ phối hợp với Bộ Xây dựng và Đồng Nai để thống nhất hồ sơ trước khi trình cấp thẩm quyền.

Việc Becamex được giao nghiên cứu đường sắt Bàu Bàng – Cái Mép và metro số 1 kéo dài không chỉ là tín hiệu cho thấy sự chủ động trong huy động nguồn lực xã hội, mà còn là bước đi quan trọng trong chiến lược hiện đại hóa hạ tầng giao thông phía Nam.

Khi hoàn thiện, hai tuyến đường sắt này sẽ tạo ra một trục kết nối liên vùng mạnh mẽ giữa TP.HCM – Bình Dương – Đồng Nai, giảm tải cho đường bộ, tăng năng lực vận chuyển hàng hóa ra cảng biển Cái Mép, đồng thời mở rộng mạng lưới giao thông công cộng phục vụ đô thị – công nghiệp.

Sẽ áp dụng cơ chế đặc biệt đẩy nhanh tiến độ tuyến metro số 1 (TP mới Bình Dương - Suối Tiên)

Với metro số 1 kéo dài từ Suối Tiên đến TP mới Bình Dương, dự án đã được Bình Dương lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi theo mô hình đầu tư công và được Hội đồng Thẩm định Nhà nước đánh giá là đủ điều kiện trình Chính phủ và Quốc hội xem xét.

Theo quy định mới của Luật 90/2025/QH15, các dự án đường sắt địa phương sử dụng vốn đầu tư công được miễn thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư. Quy định mới này giúp rút ngắn đáng kể thời gian chuẩn bị dự án. Trên cơ sở đó, TP.HCM đã giao Ban Quản lý Đường sắt đô thị khẩn trương lập báo cáo nghiên cứu khả thi để trình cấp thẩm quyền xem xét, quyết định đầu tư.

Sở Xây dựng cho biết tuyến metro số 1 (TP mới Bình Dương – Suối Tiên) hiện chưa nằm trong danh mục các dự án được áp dụng cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 188 về phát triển đường sắt đô thị tại TP.HCM và Hà Nội.

TP.HCM đang phối hợp các bộ ngành hoàn thiện nghị quyết sửa đổi Nghị quyết 98, trong đó đề xuất phân cấp cho UBND TP được quyền trình HĐND TP xem xét bổ sung các dự án đường sắt mới vào danh mục thụ hưởng cơ chế đặc thù của Nghị quyết 188.

Để đẩy nhanh tiến độ, Sở Xây dựng đề nghị UBND TP giao Ban Quản lý Đường sắt đô thị khẩn trương rà soát toàn bộ hồ sơ dự án theo nhiệm vụ đã được giao. Song song đó, Becamex cần phối hợp chặt với Ban trong quá trình hoàn thiện phương án đầu tư và xây dựng kế hoạch triển khai tổng thể của dự án.

Việc Becamex được giao nghiên cứu đường sắt Bàu Bàng – Cái Mép và metro số 1 kéo dài không chỉ là tín hiệu cho thấy sự chủ động trong huy động nguồn lực xã hội, mà còn là bước đi quan trọng trong chiến lược hiện đại hóa hạ tầng giao thông phía Nam. Khi hoàn thiện, hai tuyến đường sắt này sẽ tạo ra một trục kết nối liên vùng mạnh mẽ giữa TP.HCM – Bình Dương – Đồng Nai, giảm tải cho đường bộ, tăng năng lực vận chuyển hàng hóa ra cảng biển Cái Mép, đồng thời mở rộng mạng lưới giao thông công cộng phục vụ đô thị – công nghiệp.